Adam Wielomski, „Hiszpania Franco. Źródła i istota doktryny politycznej”

Adam Wielomski, Hiszpania Franco. Źródła i istota doktryny politycznej, wyd. II, Agencja Wydawniczo-Reklamowa „ARTE”, Biała Podlaska 2012, ss. 394

            Za godny uwagi osób zainteresowanych myślą polityczną należy uznać trzeci tom serii wydawniczej „Rekonkwista”, a mianowicie drugie już – w nowej szacie graficznej – wydanie monografii naukowej autorstwa wybitnego politologa Adama Wielomskiego pt. „Hiszpania Franco. Źródła i istota doktryny politycznej”. Zawiera ona prezentacje zarówno samego frankizmu, jak i jego intelektualnej genezy, czyli kierunków kontrrewolucji hiszpańskiej XIX i XX w. Jest to książka potrzebna na polskim rynku wydawniczym, w łonie rodzimej historiografii, ponieważ wypełnia istniejącą w ich ramach lukę, której proweniencję, zakres oraz konsekwencje wykazał autor we wstępie[1].

            Książka ta składa się z dwóch części. Pierwsza pt. „Geneza frankizmu” stanowi przegląd czynników, które uwarunkowały doktrynę polityczną i objętościowo zajmuje niemal jej połowę. To doskonale przemyślany i funkcjonalny zabieg ze strony autora, ponieważ uświadamia potrzebę poznania zagadnień koniecznych do pojęcia treści samego frankizmu. Warto w tym kontekście przywołać słowa A. Wielomskiego: „Zrozumieć frankizm… Aby to zrobić nie można się ograniczyć do opisu wydarzeń, ludzi i idei Hiszpanii lat 1936-1975. Frankizm narodził się w wieku XVIII. Wiek XX jedynie go spersonalizował [podkreślenie – A. W.] w osobie gen. Francisco Franco. To, że personalizacji [podkreślenie – A. W.] tej dokonał Franco, jest zupełnie przypadkowe. Gdyby nie śmierć generałów Emilio Moli i José Sanjurio, Franco nigdy nie zostałby Caudillo Hiszpanii i nie byłoby państwa frankistowskiego [podkreślenie – A. W.]i doktryny frankistowskiej [podkreślenie – A. W.]. Ale byłoby państwo i byłaby doktryna podobna, jeśli nie identyczna, tyle, że przyjęłaby nazwę pochodną imieniu innego wodza Hiszpanii narodowej [podkreślenie – A. W.]. Frankizm nie jest dziełem przypadku, jest logicznym ukoronowaniem rozwoju hiszpańskiej kontrrewolucji”[2]. Druga część pt. „Frankizm. W poszukiwaniu istoty doktryny politycznej” daje natomiast wgląd w treść doktryny i zawiera jej umiejscowienie w kontekście politycznym. Obie części, tworząc spójną całość, bardzo dobrze się dopełniają.

            Część pierwsza składa się z czterech rozdziałów zatytułowanych kolejno: „Odpowiedź tradycjonalistyczna”, „Odpowiedź autorytarna”, „Nacjonaliści”, „Faszyści i faszyzujący”, przy czym układ ten jawi się jako logiczny. Dotyczą one bowiem kolejno: karlizmu, hiszpańskiego autorytaryzmu, nacjonalizmu i faszyzmu, czyli wielkich nurtów prawicy hiszpańskiej, powstałych jako odpowiedź na refleksję nowożytną, liberalną i lewicową[3], a których frankizm jest syntezą. Niestety podrozdziały kolejnych rozdziałów różnią się w zakresie i treści swego brzmienia, co utrudnia samodzielne problemowe porównanie aspektów istotnych dla pojęcia tych nurtów. Nie wpływa to jednak negatywnie na zasadniczą wartość poznawczą i merytoryczną zaprezentowanych ujęć. Z kolei same trudności w obszarze zestawień, kompensuje fakt, iż autor precyzyjnie i skrupulatnie podkreślił najważniejsze różnice i podobieństwa pomiędzy nimi, wnikliwie wyjaśniając przy tym ich podłoże[4].

            I tak oto w ramach pierwszego z przywołanych rozdziałów A. Wielomski uzasadnił fenomen tradycjonalistycznego i reakcyjnego ruchu politycznego – karlizmu, nie pomijając przy tym jego słabości[5]. Na podstawie bogatej literatury źródłowej dowiódł, że nie ma on negatywnego charakteru. Przedstawił jego główne założenia, koncentrując się na eksplikacji cech dystynktywnych i ukazał jako filozofię polityczną, aby następnie scharakteryzować istniejące w jej ramach kategorie oraz pojęcia. Autor omówił te zagadnienia wystarczająco szczegółowo, by nawiązywać do nich w kolejnych partiach pracy gwoli dokładniejszego przybliżenia założeń frankizmu.

            Całkiem inną konstrukcję ma kolejny rozdział. W przeciwieństwie do pierwszego nie został – a szkoda – poprzedzony krótkim wprowadzeniem. Niemniej jednak brak ten bardzo dobrze wypełnia fragment dotykający trudności metodologicznych w sferze klasyfikacji autorytarystów. Słusznie wiele uwagi A. Wielomski poświęcił na omówienie refleksji politycznej Jaime Luciano Balmesa y Urpii i Juana Francisco Marii de Salud Donoso, zwłaszcza ich krytyce liberalizmu i parlamentaryzmu[6] będącego „wyrazem fikcyjnego świata liberalizmu”[7] oraz konceptualizacji idei dyktatury. Warto nadmienić, iż najważniejsze wątki w tym rozległym wywodzie wyróżnił graficznie, to znaczy wypunktował i wytłuścił, eksponując tym samym ich szczególne znaczenie oraz ułatwiając odnalezienie w tekście.

            Jeszcze inaczej został skonstruowany rozdział trzeci, przy czym także nie poprzedza go wyraźnie wyodrębnione wprowadzenie.


[1] Zob. A. Wielomski, Hiszpania Franco. Źródła i istota doktryny politycznej, Biała Podlaska 2012, s. 9-11.

[2] Ibidem, s. 11.

[3] Zob. np. William J. Callahan, Regalism, Liberalism, and General Franco, „The Catholic Historical Review” 1997, vol. 83, nr 2, s. 201-216.

[4] Zob. np. A. Wielomski, op. cit., s. 67.

[5] Por. A. A. Parker, History of Carlism in Spain, „Studies: An Irish Quarterly Review” 1937, vol. 26, nr 101, s. 16-25; idem, History and Policy of Carlism, „Studies: An Irish Quarterly Review” 1937, vol. 26, nr 102, s. 207-222.

[6] Zob. także: N. A. Rosenblatt, Church and State in Spain: A Study of Moderate Liberal Politics in 1845, „The Catholic Historical Review” 1976, vol. 62, nr 4, s. 589-603.

[7] A. Wielomski, op. cit., s. 75. Zob. także: F. G. Wilson, Liberals, Conservatives, and Catholics, „Annals of the American Academy of Political and Social Science” 1962, vol. 344, s. 85-94.

Joanna Rak

Jest to fragment recenzji, której pełna wersja ukaże się w najbliższym numerze (72) „Pro Fide Rege et Lege”.

Książkę można kupić w naszej księgarni: http://sklep.konserwatyzm.pl/hiszpania-franco-adam-wielomski/

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *