Andrzej Hejmej, „Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe”

Andrzej Hejmej, Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2013, ss. 358

Powszechnie uznana w środowisku naukowym i akademickim seria „Horyzonty Nowoczesności” wzbogaciła się właśnie o kolejną ważną książkę z zakresu teorii kultury i literatury. Mowa o publikacji Andrzeja Hejmeja pod tytułem „Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe”. Daje ona spojrzenie na dorobek komparatystyki, uzmysławia towarzyszące jej wykorzystaniu możliwości, rysuje perspektywy pojawiające się przed nią – a zwłaszcza przed ludźmi potrafiącymi właściwie jej używać – we współczesnym, zmediatyzowanym, zglobalizowanym, multikulturowym świecie. Wymaga on wszakże od naukowców nowych podejść badawczych i autor niniejszej publikacji właśnie je tworzy, przedstawia, pokazuje jak się nimi posługiwać.

            Andrzej Hejmej rozprawił się w swej książce z istniejącymi w literaturze stanowiskami wobec komparatystyki. Dowiódł potrzeby krytycznego namysłu nad nią, wzbraniając się jednocześnie przez przyjęciem za wiodące ujęcia totalnej krytyki komparatystyki literackiej. Wartym wspomnienia jest to, że pasjonujące są te fragmenty, w których obnażył próby maskowania przez poszczególnych autorów swoich podejść do niej. Nakreślił tym samym interesujące w swym wymiarze pole badawcze, które nierzadko stanowi scenę spektakularnych polemicznych debat i sporów. Bogato zobrazował swoje rozważania, dając pokazowy popis erudycji oraz wiedzy o przedmiocie swoich badań.

            Wymagający czytelnik z pewnością doceni nowatorskie i cenne dla wszystkich badaczy posługujących się komparatystyką literacką próby wydobycia typów komparatystyki, tendencji istniejących w jej obrębie oraz transformacji, jakim podlegała na przestrzeni dziejów. Godne uznania jest to, że autor nie poszedł na łatwiznę, to znaczy nie przywołał najprostszych i powszechnie akceptowanych podziałów, ale poddał je pod intensywną rozwagę, opartą na imponującej wiedzy. Zdołał dzięki temu zaproponować nowatorskie rozwiązania, a mianowicie uzyskać oryginalne typologie oraz klasyfikacje, co stanowi ogromny wkład w rozwój teorii literatury.

            Odbiorca zainteresowany praktycznym wykorzystaniem wskazówek Andrzeja Hejmeja nie zawiedzie się na omówieniach o charakterze teoretycznym i metodologicznym. Autor obrał wszakże za wiodące stanowisko traktujące komparatystykę kulturową za praktykę interpretacyjną związaną z literaturą. Uwolnił ten pogląd od orientacji na indywidualne propozycje, takie jak chociażby: studia mniejszościowe, feministyczne czy performatywne. Wyeksponował zarazem wagę: sytuacji przygodnej kontekstualizacji fenomenów literackich i zjawisk nieliterackich, determinacji relacji produkowanych w teraźniejszości podmiotu dokonującego interpretacji, podejścia idiograficznego, budowania studiów przypadków, pojęcia działania komparatystycznego jako w sposób znamienny pojętej potrzeby egzystencjalnej. Każdy z tych czynników wyczerpująco, precyzyjnie i dokładnie opisał, dzięki czemu osoba pragnąca nabyć kompetencje związane z ich wykorzystaniem lub realizacją nie będzie miała z tym problemów. Nieocenioną pomoc w tej sferze stanowi również mnogość bardzo dobrze dopasowanych przykładów stworzonych specjalnie na potrzeby tego opracowania.

            Młodzi badacze lub naukowcy dopiero rozpoczynający eksplorację przedmiotu zainteresowania Andrzeja Hejmeja na pewno owocnie skorzystają z uwag autora odnośnie do konstruowania procesu badawczego. Najciekawsze i najbardziej wartościowe są propozycje rozwiązań metodologicznych, na przykład w obszarze zestawienia komparatystyki kulturowej z etnocentryzmem. Funkcjonalne, albowiem niezwykle inspirujące dla prowadzenia mikro- i makrobadań zarówno społecznych, jak i kulturowych są z kolei analizy dające wgląd w jakość tworzonych przestrzeni intermedialności, umożliwiające odkrycie esencji interkulturowości XXI wieku. Uzmysławiają one, że na przykład twórczość Kisiela czy Ryszarda Kapuścińskiego posiada nowe wymiary, których dotąd – posługując się tradycyjnymi metodami – nie byliśmy w stanie odczytać. Autor dał narzędzia do ich reinterpretacji i nauczył nas ich używać.

            Książka Andrzeja Hejmeja pod tytułem „Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe” powinna stać się lekturą obowiązkową dla wszystkich osób zainteresowanych teorią literatury i kultury. Zawiera w sobie wszakże wiele oryginalnych i ważnych podejść teoretycznych oraz metodologicznych, bez których po ich poznaniu nie sposób wyobrazić sobie interpretacji pewnych dzieł. Dlatego też stanowi cenną i wartą gorącego polecenia publikację.

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa UNIVERSITAS: http://www.universitas.com.pl/ksiazka/Komparatystyka__Studia_literackie___8211__studia_kulturowe_3209.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *