„Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku”

Adam Mazur, Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku, tłum. na ang. Richard Bialy, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2012, ss. 393

            Piękna, bogato ilustrowana, solidnie wydana książka autorstwa Adama Mazura – krytyka, historyka sztuki, amerykanisty, pod tytułem „Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku” jest bez wątpienia dziełem nowatorskim oraz jednym z najważniejszych – o ile nie najważniejszym – studiów poświęconych polskiej fotografii. Oferuje czytelnikom świeże spojrzenia na ostatnią dekadę polskiej fotografii. Prezentuje dzieła najwybitniejszych i najważniejszych twórców ostatnich lat – to pierwsza praca, prezentująca taki ich katalog. Autor skoncentrował się na różnych typach fotografii, między innymi artystycznej, reporterskiej, mody, co jest wyrazem dążenia do uchwycenia całościowego obrazu problematyki.

            Bezcenny jest artykuł zatytułowany „Granice współczesności” wprowadzający do książki i w ogóle do tematyki. Adam Mazur zwraca w nim uwagę na specyfikę minionej dekady, wyróżnia cechy znamienne dla dzieł powstających w tym okresie, porządkuje je – co również stanowi wyraz oryginalności jego pracy, interpretuje i daje wskazówki do samodzielnej ich interpretacji. Wspaniale i w sposób wyczerpujący ukazuje proces wychodzenia fotografii z transformacyjnej zapaści. Pokazuje również jak wyłapywać pewne zjawiska istniejące w ramach fotografii, a stanowiące przyczynek ich klasyfikacji. W sumie odwołuje się do 92 sylwetek utalentowanych twórców i 500 barwnych fotografii ich autorstwa, które stanowią obiekt jego zainteresowania również na kolejnych kartach publikacji.

            Uwagi Adama Mazura na temat historii polskiej fotografii czyta się jak doskonałą powieść. Odsłaniają wiele dotąd niesłusznie pomijanych lub w sposób nieuzasadniony marginalizowanych z niej wątków. Umożliwia wyłapanie czynników, które na przestrzeni lat przybliżały polską fotografię do jej obecnej kondycji; przybliża treść sporów dotykających różnych aspektów fotografowania; odzwierciedla specyfikę zmieniających się czasów. Warto przyjrzeć się zwłaszcza kwestiom, które autor uznał za intrygujące znaki czy przejawy nadejścia nowej epoki.

            Adam Mazur uzmysławia jednak czytelnikowi, że to wcale nie jest proste. Wszak: „Koniec pewnej epoki i początek nowej rozłożono perfidnie na raty. Znaków zmiany jest więcej. Instytucjonalnie koniec ery transformacyjnej wyznacza zorganizowana w 2002 roku wystawa Wokół dekady. Fotografia polska lat 90. przygotowana przez Krzysztofa Jureckiego, Adama Sobotę i Krzysztofa Cichosza…”. Dlaczego? I co było później? Również warto, aby czytelnik sam się o tym przekonał z interesującej opowieści świetnego znawcy przedmiotu – historyka sztuki.

            Narrację odznacza rzetelność i obiektywizm, dążenie do pełnego – a przy tym jednocześnie obrazowego – przedstawienia zjawisk ważnych dla zrozumienia współczesnej fotografii, czyli tego, co ją zdeterminowało: „Po 1989 roku polską postkomunistyczną kulturę rozjeżdża – niczym sunący z Zachodu na Wschód walec – kultura popularna. Wszystko, co wysokie, wyższe, średnie, zostaje zniwelowane, przestaje dominować, zarażone wirusem popu podlega kolejnym mutacjom i sponiewierane w niczym nie przypomina już modelu kultury hołubionego przez pokolenia polskiej inteligencji i polskich twórców. Również fotografików”. Na nasuwające się pytania o przejawy i konsekwencje tego natarcia świetnie odpowiada – oraz ilustruje świetnie dobranymi przykładami – w książce jej autor. Trzeba się o tym naocznie przekonać!

            Adam Mazur formułuje odważne wnioski mogące stać się źródłem ciekawych dyskusji w łonie socjologii wizualnej i kultury wizualnej. Otóż autor wykazuje, że kultura wizualna znosi podziały na to, co wysokie oraz niskie czy godne uwagi lub potępienia, bazujące na dobrym i skażone złym smakiem. Następnie konfrontuje swoje spostrzeżenia z teoriami wybitnych teoretyków fotografii, na przykład Johna Bergera. Dostarcza także inspirujących uwag dotyczących analizy dyskursu.

            Przegląd polskich artystów i ich dzieł daje czytelnikowi spojrzenie na reprezentatywną próbę polskiej fotografii. Pozwala poznać jej kondycję, kanony i znamiona. Stanowi cudowny album, który można przeglądać godzinami oraz godzinami wpatrywać się w małe i wielkie dzieła sztuki, próbując je zinterpretować lub po prostu nasycić się ich pięknem, wyjątkowością, zainspirować.

            Książka Adama Mazura pod tytułem „Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku” zachwyci czytelników zafascynowanych współczesną fotografią i występującymi w jej łonie zjawiskami. Pozwala dostrzec dokonujące się zmiany we współczesnej sztuce i dostrzec złożoność jej dzieł. Szczególnym walorem publikacji jest to, że wszystkie zamieszczone w niej teksty w języku polskim, zostały przetłumaczone na język angielski przez Richarda Bialego i ulokowane obok polskich odpowiedników. Pozwoli więc również obcokrajowcom nieznającym języka polskiego poznawać polską sztukę wraz z jej pięknem. Nie może tej książki także zabraknąć w kolekcjach osób zajmujących się hobbystycznie lub zawodowo fotografią lub dopiero poszukujących inspiracji czy środków artystycznego wyrazu swoich uczuć. Stanowi wszak nieocenione źródło wrażeń. To warta poznania pozycja wydawnicza.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Karakter: http://www.karakter.pl/eseje/adam-mazur-decydujacy-moment-nowe-zjawiska-w-fotografii-polskiej-po-2000-roku

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *