Obecnej głowie państwa – charyzmatycznemu Mahmudowi Ahmadineżadowi ubiegania się o trzecią kadencję zabrania konstytucja. Z kolei spośród blisko 600 chętnych – Rada zarejestrowała:

– liberałów:

• Mohammada Rezę Arefa, w latach 2001–2005 wiceprezydenta Iranu, popieranego przez Moszarekat – reformistyczny Islamski Irański Front Udziału

• Hassana Rouhani, sekretarza Najwyższej Narodowej Rady Bezpieczeństwa w latach 1989–2005, z centrowego Stowarzyszenia Duchownych – Kombatantów

• Mohammada Garaziego, w latach 1989-97 ministra poczty,

– konserwatystów:

• Mohammada Bager Galibafa, od 2005 r. burmistrza Teheranu, uważanego za potencjalnego czarnego konia ze świeckiego, ale tradycjonalistycznego Islamskiego Stowarzyszenia Inżynierów,

• Golama Alego Haddad-Adela, w latach 2004–2008 przewodniczącego Madżlisu, z socjal-konserwatywne go i neo-fundamentalistycznego ruchu Isargaran (Towarzystwa Wyznawców Rewolucji Islamskiej), związanego z odchodzącym prezydentem Ahmadineżadem,

• Saida Dżaliliego, od 2007 r. sekretarza Najwyższej Narodowej Rady Bezpieczeństwa, popieranemu przez Front Stabilności Rewolucji Islamskiej – a po cichu także przez najwyższego przywódcę Alego Chamenei – co może przesądzić o wyniku wyborów na korzyść tego kandydata,

• Mosena Rezaeje, od 1997 r. sekretarza Rady Administracyjnej Systemu, popieranego przez Partię Modernizacji i Rozwoju,

• najbardziej chyba znanego poza granicami Persji spośród kandydatów Alego Akbar Welajatiego, ministra spraw zagranicznych Iranu w latach 1981–1997 z najstarszej historycznej partii ajatollahów – Motalefeh, Islamskiej Partii Koalicyjnej.

Ostatnie sondaże, wykonane 1 czerwca przez dwa ośrodki – Ghatreh i Nazareakhar charkateryzują się sporym zróżnicowaniem, jednak zgadzają się odnośnie kolejności kandydatów. Ogólne badania charakteryzuje znaczna fluktuacja i zmiany na pozycjach 2-4. Liderem sondaży pozostaje jednak od kilku dni Rouhani, z wynikami 31,98-38,62 proc. Na drugim miejscu plasuje się Galibaf – 14,6-26,49 proc. Trzeci jest Aref – 20,86 – 16,67 proc. (jego też respondenci wskazują jako zwycięzcę pierwszej z serii debat kandydatów). Dżalili jest dopiero czwarty z wynikami 13,84-12,13 proc. (choć niektóre firmy badawcze u brogu kampanii dawały mu nawet 40-procentowe poparcie, wyżej nawet niż Arefowi).

Sytuacja polityczna w Iranie – choć mowa jest o państwie teoretycznie skupiającym uwagę światowej opinii publicznej – jest słabo znana, a złożoność tamtejszego systemu władzy, jak i wewnętrzna różnorodność organizacyjna wymykają się schematom „islamskiej dyktatury”. Perska kampania prezydencka jest tymczasem pełnokrwista i obfituje w zwroty akcji, Irańscy wyborcy nie mniejszą wagę przykładają też wagę do autoprezentacji kandydatów, zwłaszcza tej w trakcie debat na żywo. Oczywiście jednak nawet spór między reakcjonistami, umiarkowanymi konserwatystami i modernistami odbywa się w prawno-ideowych, a więc i wyznaniowych granicach wytyczonych przez Straż Konstytucji, co oczywiście ma też swoje implikacje międzynarodowe. Tak zachowawcy, jak i liberałowie stoją wszak na gruncie poszanowania suwerenności Iranu, choć np. Rouhani – jako były negocjator w sprawie irańskiego programu atomowego z krajami „Szóstki” bywa traktowany jako polityk, który umiałby być może wyprowadzić Teheran z zagrożenia wojną ze strony koalicji amerykańsko-izraelskiej (co tłumaczy jego wysoką pozycję sondażową). Wskazywałoby to, że Persowie chcą zagłosować na bezpieczeństwo międzynarodowe bardziej, niż na którykolwiek z wewnątrzkrajowych punktów programowych dzielących kandydatów. Nadal jednak w kampanii ostatniego – ani nawet pierwszego słowa nie powiedział najwyższy przywódca Chamenei. Dopiero więc najbliższe dwa tygodnie pozwolą jasno ustalić oczywistego faworyta wyścigu.

Konrad Rękas

Zapraszam też na Geopolityka.org