Jakub Szamałek, Morze Niegościnne, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2013, ss. 302

            Na półkach czytelników lubujących się w dobrych kryminałach nie powinno zabraknąć najnowszej powieści autorstwa laureata Nagrody Wielkiego Kalibru Czytelników na Międzynarodowym Festiwalu Kryminału w 2012 roku – Jakuba Szamałka, pod tytułem „Morze Niegościnne”. To proza na najwyższym, światowym poziomie. Urzeka formą, zachwyca treścią. Tym, co przesądza o jej wyjątkowości jest misternie ukuta intryga z zaskakującym wątkiem szpiegowskim. Zawiera wszak w sobie znacznie więcej aniżeli klasyczny kryminał. Wzbogacona została o prezentację i rozwiązanie niesłychanie interesującej tajemnicy mającej swe źródło w starożytności. To doskonały kontekst dla historii opowiedzianej przez Leocharesa. Dzięki temu książka spodoba się także zarówno tym, którzy nie przepadają za schematycznymi kryminałami, jak i tym, którym one już dawno się znudziły. Urzeknie wielbicieli kryminalistyki oraz kryminologii – zwłaszcza tych, których zajmują przełomy i inspiracje, jakie w ich ramach się obserwuje na przestrzeni dziejów. Trzeba jednak zaznaczyć i wskazać, że niechaj nie zniechęcą się ci, którym dalekie jest zamiłowanie do bohaterów-postaci rodem z platońskich dialogów. Starożytnicy Jakuba Szamałka są tacy jak my – obdarci z nimbu świętości, po prostu ludzcy.

            Akcja powieści toczy się na południowych wybrzeżach współczesnej Rosji i Ukrainy, to znaczy na krańcu świata starożytnych Greków. To miejsce szczególne – nie tylko dla treści książki, ale i dla zawartości oraz pojęcia współczesnej kultury tego miejsca. Miały tam wszak miejsce wydarzenia istotne z perspektywy ludów, które wskutek zaciętych starć utworzyły tam unikatowe warunki życia, dały fascynującą spuściznę, ale i pozostawiły po sobie ogrom tajemnic. Wiele spośród nich wciąż nie doczekało się odkrycia, pomimo że – jak pokazuje Jakub Szamałek – dość dobrze zachowała się spora ilość wartościowych źródeł. Ich poznawanie pozostaje nieustannym wyzwaniem dla badaczy i nieocenioną inspiracją dla twórców, czego dowodzi polecana czytelnikowi książka.

            Fabuła wciąga od pierwszych stron. Umiejętnie budowane napięcie, wymaga od czytelnika skupienia, uwagi, myślenia. W zamian nie daje mu się od siebie oderwać. A wszystko to wówczas, gdy dochodzi do zagrożenia zachwiania ładu w królestwie. Koegzystencja ludów zostaje podważona. Dotychczasowy spokój burzy morderstwo uderzające w konwencje. Ma charakter polityczny i wymiar kulturowy. Okazuje się ono początkiem wielkiej gry o sumie zerowej, wyścigu z czasem. Stawka jest wszak wysoka. Wynosi znacznie więcej aniżeli jakość bytu konglomeratu ludów…

            W trakcie śledztwa – poszukiwania mordercy – na jaw wychodzi wiele mrocznych spraw. Ich ogląd zachwyci z pewnością czytelników zainteresowanych ewolucją metodologii i taktyki kryminalistycznej. Autor wszak nie stroni od szczegółów opisując oględziny miejsca, rzeczy czy sam proces przeszukania pomieszczenia. Ujawnia się fascynująca pod względem historycznym sieć zależności. Unaocznione zostają mechanizmy fundujące funkcjonowanie społeczeństw starożytnych.           

            Książkę Jakuba Szamałka, pod tytułem „Morze Niegościnne” czyta się z zapartym tchem. Interesujący bohaterowie, których z kolejnymi stronami powieści poznajemy coraz lepiej wplątują się w złożone sieci zależności, wikłają w mechanizmy społeczne. Zmierzając ku rozwiązaniu zagadki, odkrywają coraz to nowe tajemnice. Nie sposób, aby przy tym czytelnik się znudził. Korzystając z tej okazji, że wkraczamy w sezon urlopów, bez cienia wahania polecam „Morze Niegościnne” jako wartościową rozrywkę i okazję do relaksu połączonego z intelektualną gimnastyką. Pozwoli przyjemnie zająć czas podczas podróży, na plaży czy przydomowym ogródku. Ci czytelnicy, którzy ulegną pokusie, z pewnością się nie zawiodą.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa MUZA: http://muza.com.pl/product.php?id_product=1398

a.me.