Jerzy Szyłak, Sebastian Jakub Konefał, Katarzyna Kaczor, Tomasz Pstrągowski, Krzysztof Kornacki, Paweł Sitkiewicz, Monika Bokiniec, Marcin Adamczak, Kino Nowej Przygody, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011, ss. 445

            Wiele kinowych produkcji od lat wymyka się ocenom, typologizacjom i klasyfikacjom. Szereg gatunków filmowych do jakich przywykliśmy jest wszakże zbyt wąski. Nie odnajdujemy w nich miejsca dla wielu produkcji, które przypisujemy do nazbyt szerokich kategorii. Rzadko jesteśmy świadomi tego jak znaczący przełom dokonał się w latach siedemdziesiątych XX wieku, kiedy wraz z wielkimi dziełami takimi jak: „Gwiezdne wojny”, „Bliskie spotkania trzeciego stopnia”, „Poszukiwacze zaginionej Arki” pojawił się nowy gatunek filmowy – Kino Nowej Przygody. Jemu właśnie poświęcona została książka zbiorowa pod tytułem „Kino Nowej Przygody”, do której powstania przyczynili się: Jerzy Szyłak, Sebastian Jakub Konefał, Katarzyna Kaczor, Tomasz Pstrągowski, Krzysztof Kornacki, Paweł Sitkiewicz, Monika Bokiniec, Marcin Adamczak. Jest ona szczególnie ciekawą lekturą właśnie dzisiaj, kiedy to przeżywamy renesans gatunku, a na ekrany kinowe wchodzą coraz to nowe dzieła zaskakujące nas efektami specjalnymi i trójwymiarowym obrazem i kiedy uporządkowanie sobie zestawu filmów przysparza nam rozlicznych trudności.

            W monografii tej znajdziemy bardzo rzeczowe, precyzyjne i wartościowe pod względem merytorycznym eseje przybliżające nam cechy charakterystyczne Kina Nowej Przygody. To właśnie wychodzi naprzeciw potrzebom widzów i czytelników. Autorzy stworzyli autorskie definicje tego gatunku, posiłkując się światową oraz polską literaturą przedmiotu. Wytyczyli jego granice, co pozwala wystrzec się pomyłek w sferze przypisywania do niego poszczególnych utworów. Wszystkie postawione tezy i zaobserwowane zależności zdołali bowiem świetnie zobrazować przykładami. Wzbogacenie tego wywodu teoretycznego informacjami o charakterze praktycznym to bardzo dobra decyzja. Eliminuje ryzyko mylnego zrozumienia autorów. Bardzo ciekawym, a jednocześnie użytecznym – zwłaszcza dla filmoznawców – zabiegiem jest stworzenie katalogu filmów spełniających wymagane kryteria, począwszy od momentu powstania gatunku, do roku 2009. Warto dodać, że autorzy – niekwestionowani znawcy przedmiotu swych badań – dali także spojrzenie na system marketingowy Hollywood w latach 1977-2011, co jest świetnym kontekstem dla przedstawionych analiz, takich jak choćby przebieg ewolucji cech Kina Nowej Przygody. Umieszczenie ich w pewnej kategorii pozwala odczytać i pojąć je na nowo. A należy wspomnieć, że jest ono znacznie bardziej różnorodne i bogate, aniżeli mogłoby nam się wydawać, dzięki czemu czeka nas wiele niespodzianek. To bajeczny leksykon, w który z przyjemnością wczytają się również wszyscy wielbiciele kina.

            Autorzy poruszyli w swoich artykułach kwestie, jakie dotychczas nie doczekały się wielu omówień, jeśli chodzi o teoretyzację Kina Nowej Przygody. Umieścili go w naukowych ramach, naświetlając tym samym jego niewidoczne gołym okiem obszary. Zważyli na przykład na wkład Polaków w jego rozwój, mariaż poetyk w jego łonie czy sposoby balansowania pomiędzy różnymi konwencjami. Podjęli próbę ukazania go na tle modernizmu i postmodernizmu, krystalizując tym samym różne oblicza gatunku na przestrzeni lat. Przyjrzeli się między innymi animacjom, a także wątkom fantasy i science fiction, jakie są w niego wplatane. Wykazali cele tych działań i krytycznie ocenili rezultaty. Zwłaszcza interesujące i zaskakujące są efekty badawcze mające za przedmiot topikę religijną w nurcie fantastyczno-naukowym Kina Nowej Przygody oraz manifestacje eskapizmu znamiennego dla całego gatunku.

            Najbardziej fascynujące, zarówno dla młodszych, jak i starszych widzów, okażą się z pewnością teksty przybliżające założenia, które stały się podstawą dla znanych i lubianych dzisiaj produkcji, a także – co ciekawe – sequeli przebojów filmowych. Dowiemy się z nich na przykład na jakich stereotypach fabularnych oparli swojego dzieła Spielberg i Lucas, czym był i do czego prowadził „dyskretny dystans” wyrażający się w ironii oraz pastiszu, kluczowy dla ich filmów oraz jakie zapożyczenia w Kinie Nowej Przygody przyniosły sukces, a jakie dowiodły swych twórców do porażek. Zrozumiemy w następie sukces komercyjny i spektakularne porażki, jakie dotychczas pozostawały dla nas zagadką przedstawiającą się w liczbach – miliardach dolarów.

            Jerzy Szyłak, Sebastian Jakub Konefał, Katarzyna Kaczor, Tomasz Pstrągowski, Krzysztof Kornacki, Paweł Sitkiewicz, Monika Bokiniec, Marcin Adamczak, włożyli wiele pracy w to, aby powstało dzieło tak cenne pod względem poznawczym i merytorycznym dla wszystkich wielbicieli kina, jak właśnie „Kino Nowej Przygody”. Dołożyli oni wszak wszelkich starań, aby reprezentowało ono światowy poziom badań nad tekstami kultury i z powodzeniem cel ten zrealizowali. Książkę tę gorąco poleca się wszystkim tym, którzy chcą nauczyć się patrzeć na film nieco bardziej fachowym okiem, potrafić właściwie zaszeregować utwory do gatunków i dostrzegać to, co dla nich właściwe, a nie zawsze widoczne gołym okiem. Naprawdę warto nauczyć się oglądać filmy z perspektywy wskazówek zawartych w tym doskonałym podręczniku!

Książka jest dostępna na stronie słowo/obraz terytoria: http://terytoria.com.pl/ksiegarnia,tytuly,775.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.