Pedagogika porównawcza. Problemy, stan badań i perspektywy rozwoju
Renata Nowakowska-Siuta

 

       Blisko dziesięć lat mija od chwili, gdy na rynku wydawniczym ukazał się ostatni podręcznik z zakresu pedagogiki porównawczej. Tę niespodziewaną lukę znakomicie wypełnia niezwykle rzeczowa i profesjonalna publikacja Renaty Nowakowskiej-Siuty, stanowiąca de facto kompendium wiedzy niezbędnej nie tylko studentom pedagogiki, ale i socjologii czy polityki oświatowej. Monografia ta daleka jest jednak od przepisowej sztywności tradycyjnego podręcznika – Autorka omawia wybrane zagadnienia ze swadą i polotem, swobodnie nawigując między karkołomnymi, zdawałoby się, koncepcjami. Publikacja niniejszego podręcznika zbiega się w czasie z rozkwitem polskich badań nad pedagogiką porównawczą, zrodzonych z zainteresowania zagranicznymi systemami edukacji oraz ze wzrostem prestiżu pedagogiki porównawczej jako przedmiotu uniwersyteckiego. Imponuje zawartość merytoryczna publikacji: w siedmiu rozdziałach Autorka zdołała zawrzeć wiedzę tak rozległą, że z powodzeniem mogłaby zostać rozpisana na siedem osobnych podręczników; i tak są to kolejno: podstawy teoretyczno-metodologiczne pedagogiki porównawczej jako dyscypliny naukowej, elementy struktury i funkcjonowania systemów oświatowych, próba przybliżenia zagranicznych instytucji oświatowych, wreszcie – próba wskazania miejsca pedagogiki porównawczej w przyszłym rozwoju nauk. Znakomite recenzje, jakimi cieszy się książka Renaty Nowakowskiej-Siuty, pozostają w pełni zasłużone.

 

 

Z recenzji prof. Zbyszko Melosika

Pedagogika porównawcza jest to subdyscyplina studiów edukacyjnych, która w ostatnim okresie rozwija się bardzo dynamicznie. Rośnie w naszym kraju zainteresowanie systemami oświatowymi funkcjonującymi w innych społeczeństwach; co wynika również i z logiki przeprowadzanych w Polsce reform. Rozwój polskiej pedagogiki porównawczej rozpatrywać można przy tym w dwóch kontekstach. Po pierwsze, tendencja ta odnosi się do prowadzonych przez polskich naukowców badań wybranych aspektów funkcjonowania edukacji w różnych krajach świata. Po drugie, daje się zauważyć wzrost znaczenia pedagogiki porównawczej jako przedmiotu wykładanego na uczelniach wyższych.

    I właśnie w tą logikę wpisuje się znakomicie skonceptualizowany podręcznik akademicki Renaty Nowakowskiej-Siuty „Pedagogika porównawcza”, renomowanego badacza współczesnej edukacji, autorki wielu znakomitych tekstów podejmujących społeczno-kulturowe problemy edukacji. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że podręcznik ten powinien zostać wydrukowany, z uwagi na swoją wartość merytoryczną i użyteczność akademicką – na zajęciach ze studentami.

     Struktura podręcznika jest logiczna, a poszczególne rozdziały i podrozdziały tworzą wewnętrznie spójny i całościowy obraz podejmowanej problematyki. W rozdziale pierwszym autorka podejmuje – w sposób bardzo trafny – kwestie teoretycznych i metodologicznych podstaw pedagogiki porównawczej. Rozdział drugi poświęcony jest strukturze i funkcjonowaniu systemów oświatowych – w kontekście porównawczym (w tym poszczególnych szczebli szkolnictwa). Z kolei rozdział trzeci dotyczy szkolnictwa wyższego i edukacji dorosłych. Wreszcie, w czwartym rozdziale podjęte są wybrane problemy edukacyjne w kontekście międzynarodowym (w tym między innymi: nierówności społeczne czy alternatywne sposoby kształcenia).

Zparaszamy do fragmentu publikacji: http://impulsoficyna.com.pl/books/issue/140211120914-ca3253ad6561d7613cbf402b8ec76b87/Pedagogika%20por%C3%B3wnawcza

Patronat Medialny:

 www.konserwatyzm.pl

 
Seria autorskich podręczników akademickich Pedagogika Nauce i Praktyce:

1. Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości (opis książki)

2. Dydaktyka. Podręcznik akademicki (opis książki)

3. Z dziejów teorii i praktyki wychowania. Podręcznik akademicki  (opis książki)

4. Socjologia edukacji. Podręcznik akademicki (opis książki)

5. Pedeutologia. Studium teoretyczno-pragmatyczne (opis książki)

6. Diagnostyka pedagogiczna – nowe obszary i rozwiązania metodologiczne (opis książki)

7. Pedagogika kognitywistyczna (opis książki)

8. Pedagogika porównawcza (opis książki)

 

    Seria autorskich podręczników akade­mickich do pedagogiki jest kolejnym do­pełnieniem polskiej literatury przedmiotu o  nowe IMPULSY i spojrzenie na przed­miot jej naukowych badań, najbardziej palące dla praktyki problemy eduka­cyjne, opiekuńcze i wychowawcze oraz klasyczne lub/i nieznane jeszcze sposoby podejścia do ich rozwiązywania. W pono- woczesnej dobie naukowa wiedza rozwi­ja się z nieprawdopodobną dynamiką, intensywnością i częstotliwością, toteż coraz trudniej jest adeptom tej profesji odnaleźć się w jej labiryncie. Autorzy serii wydawniczej jednak zarówno potwier­dzają aktualność przekazywanej nam wiedzy, jak i wychodzą w przyszłość z tym, co warte jest zatrzymania, reflek­sji czy dalszych badań. Właśnie dlatego nadałem tej serii tytuł: PEDAGOGIKA NAUCE I PRAKTYCE, bo każdy z auto­rów, pracując nad zakresem tematycz­nym własnej subdyscypliny naukowej, łączy w akademickim i podręczniko­wym zarazem przekazie teraźniejszość z przyszłością, która na naszych oczach i tak staje się już przeszłością.

   Czytelnikom podręczników nie tylko ży­czę miłej lektury, ale i zachęcam do wspól­nej debaty, krytyki i recenzji, które nam wszystkim pomogą w doskonaleniu włas­nej twórczości.

prof. dr hab. Bogusław Śliwerski

Wstęp

 

Do chwili obecnej na polskim rynku wydawniczym ukazały się trzy klasycznie pojmowane podręczniki z zakresu pedagogiki porównawczej. Są to książki Ryszarda Pachocińskiego: Pedagogika porównawcza. Podręcznik dla studentów pedagogiki (Białystok: Trans Humana 1995) oraz Zarys pedagogiki porównawczej (Warszawa: IBE 1998) i tłumaczenie książki Jana Průchy Pedagogika porównawcza. Podstawy międzynarodowych  badań oświatowych. Podręcznik akademicki (przeł. M. Politowicz, Warszawa: WN PWN 2004). Pozostałe liczne publikacje komparatystyczne, zarówno polskie, jak i niemieckoczy anglojęzyczne, przeważnie albo są studiami monograficznymi dotyczącymi wybranych krajów Europy lub/i świata, albo też stanowią opis i analizę wybranych problemów edukacyjnych w ujęciu porównawczym. Wiele bibliotek ma pro- blem z pozyskiwaniem monografii publikowanych w językach obcych ze względu na dość wysoką cenę tych książek. Trudność  w dotarciu do całościowych i aktualnych danych uniemożliwiła uwzględnienie w tym podręczniku szerszego spektrum światowych systemów edukacyjnych. Mam nadzieję, że kraje Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu doczekają się w niedalekiej przyszłości osobnych ujęć monograficznych, zwłaszcza że – jak podaje UNESCO – ponad pięćdziesiąt siedem milionów dzieci, głównie we wskazanych regionach świata, nadal pozostaje poza systemem edukacji. Przybliżenie Czytelnikowi obrazu pozaeuropejskich systemów edukacyjnych stanowi osobne i niezwykle potrzebne zadanie stojące przed pedagogiką porównawczą.

W niniejszej książce podjęłam próbę uwzględnienia moim zdaniem najistotniejszych współczesnych problemów teoretycznych i praktycznych dotyczących edukacji (systemu  oświatowego i szkolnictwa wyższego) w wybranych krajach świata. Najwięcej uwagi poświęcam rozwiązaniom europejskim ze względu na to, że polskie propozycje edukacyjne w dużej mierze odpowiadać powinny wskazaniom polityki oświatowej kreowanej w państwach Unii Europejskiej. Bliskość kulturowa i geograficzna powoduje również częste przenikanie wzorców edukacyjnych. Wśród państw europejskich wybrałam kilka, których systemy oświatowe i szkolnictwo wyższe zostały szczegółowo opisane. Nie było jednak moim zamiarem dokładne przedstawianie rozwiązań strukturalnych ze względu na to, iż najbardziej aktualne dane dotyczące systemów oświatowych można odnaleźć bez problemu w publikacjach internetowych Eurydice – sieci informacji o edukacji w Europie. Czytelnika zainteresowanego szczegółowymi kwestiami dotyczącymi rozwiązań strukturalnych i organizacyjnych odsyłam też do wydanej w 2012 roku przez Oficynę Wydawniczą Impuls publikacji pod redakcją Eugenii Potulickiej, Dobrochny Hildebrandt-Wypych i Celiny Czech-Włodarczyk pod tytułem Systemy edukacji w krajach europejskich. Czytelnik znajdzie w niej opisy trzynastu wybranych systemów edukacyjnych wraz z autorskimi analizami problemów współcześnie występujących w edukacji prezentowanych krajów. Dostępna  jest również publikacja, w której przeanalizowano pięćdziesiąt siedem systemów europejskich, wydana w językach niemieckim i angielskim:  Die Schulsysteme Europas. Grundlagen der Schulpädagogik (red. H. Döbert, W. Hörner, B. von Kopp, W. Mitter, Kronach: Schneider Verlag Hohengehren 2002); The Education System of Europe (red. ciż, Dordrecht: Springer 2007).

Opis amerykańskich rozwiązań systemowych uznałam za niezbędny ze względu na częste odwołania decydentów oświatowych oraz kreatorów polskiej polityki edukacyjnej dotyczącej szkolnictwa wyższego.

Nie jest możliwe w przypadku pedagogiki porównawczej wyczerpujące omówienie wszelkich aspektów polityki oświatowej, struktury, funkcjonowania systemów edukacyjnych, choćby europejskich, a co dopiero światowych. Nie było zresztą moim zamysłem podejmowanie się aż tak karkołomnego zadania, tym bardziej że w komparatystyce pedagogicznej, jak chyba w żadnej innej subdyscyplinie nauk o wychowaniu, ciągła zmienność faktów i ich interpretacji jest cechą immanentną. Mam jednak nadzieję, że niniejsza książka będzie służyła pomocą w odnajdywaniu różnic i podobieństw w organizacji oświaty w Polsce i innych krajach, pozwoli na „odczarowanie” wielu mitów dotyczących rozwiązań edukacyjnych i – wreszcie – umożliwi Czytelnikowi dokonywanie analiz i wysnuwanie wniosków dotyczących racjonalności lub jej braku w kreowaniu współczesnej polskiej polityki oświatowej.

a.me.