Słowo mołodziec, używane jest w różnych słowińskich językach, w tym także w rosyjskim, ma podobne znaczenie jak słowo zuch, czyli określa kogoś, kto dokonał jakiegoś niezwykłego czynu, który przedtem wydawał się poza zasięgiem. Gdy zobaczymy, jakie są niektóre skutki, choć pewnie odwrotne od zamierzonych, decyzji Putina, to przyjdzie nam przyznać, że faktycznie, za jego przyczyną stały się rzeczy, których nikt nie oczekiwał i zburzone zostały układy polityczne istniejące stabilnie od dziesięcioleci, a wręcz od wieków.

Mam tu na myśli ostatnie decyzje Finlandii i Szwecji by stać się członkami paktu NATO. W przypadku Finlandii nastąpiło porzucenie, przez ten kraj, statusu określanego wcześniej jako finlandyzacja, a polegającego na zaniechaniu, w polityce zagranicznej, działań przeciwnych interesom wielkiego sąsiada, unikaniu jego drażnienia, a wcześniej  nawet cenzurowaniu nieprzychylnych publikacji. Dotyczyło to przedtem ZSRR, a potem przeniosło się w jakiś sposób na Rosję. W zamian, tenże sąsiad nie ingerował w sprawy wewnętrzne Finlandii i traktował ją priorytetowo w obszarze współpracy gospodarczej. Korzyści, jakie ten układ dawał Finlandii, były na tyle spore, że większość społeczeństwa tego kraju była z niego zadowolona i nie chciała tego zmieniać. W kwestiach dotyczących bezpieczeństwa wystarczały im zapisy dwustronnego układu z Rosją i nie chcieli przystępować do NATO. Jeszcze w styczniu obecnego roku sondaże dotyczące wsparcia członkostwa Finlandii w  NATO wskazywały, że mniej niż 30 proc. obywateli takie rozwiązanie popiera.

Wszystko zmieniło się od końca lutego tego roku, kiedy to Rosja, w wyjątkowo brutalny sposób, zaczęła realizować swoją politykę względem Ukrainy, a jeszcze wcześniej, z zastosowaniem ultimatum, próbowała wymusić zasadnicze ustępstwa ze strony USA i NATO. Tego rodzaju próba realizacji polityki z pozycji siły, którą, jak się okazało, Rosja wcale nie dysponuje, zmieniła radykalnie podejście Finlandii. Wraz ze wzrostem poparcia społeczeństwa dla wstąpienia w NATO, do ponad 70 proc., ostatecznie rząd Finlandii złożył, razem ze Szwecją, wniosek akcesyjny do NATO.

Oznacza to ostateczne porzucenie przez Finlandię, po ponad 70 latach, owego szczególnego statusu będącego połączeniem neutralności i uwzględniania interesów Rosji. Przyczyną tego był zapewne sposób w jaki teraz Rosja chciała potraktować Ukrainę, żądając jej neutralności, a jednocześnie demilitaryzacji. Taki stan, że kraj ma być neutralny i jednocześnie zdemilitaryzowany, faktycznie ustawia go w pozycji całkowicie bezbronnego wobec silniejszego sąsiada. A przecież kraj neutralny, wręcz przeciwnie, powinien mieć jeszcze bardziej silniejszą armię niż kraj będący w sojuszu, gdyż powinien on sam zapewnić sobie bezpieczeństwo i niejako zbrojnie chronić swą neutralność. Jeśli zaś Rosja pokazała, że neutralność rozumie teraz jako faktyczną bezbronność, to nie można się dziwić, że Finlandia chce wstąpić do NATO, gdyż może oczekiwać, że Rosja, także i ją zechce potraktować jak Ukrainę i zażądać demilitaryzacji. Akcja Putina musiała wywołać taką reakcję.

Jeszcze bardziej niespotykane i głębokie zmiany polityka Putina wywołała w Szwecji. Ten kraj, od ponad 200 lat, zachowywał neutralność wobec konfliktów wielkich mocarstw. Nie można powiedzieć by Szwecja nie wykazywała wielkiej wyrozumiałości wobec wcześniejszych działań mocarstw wobec swojej suwerenności. Za czasów ZSRR, sowieckie okręty podwodne dość regularnie penetrowały szwedzkie wody terytorialne, jednak unikały bezpośrednich prowokacji. Od czasów upadku ZSRR Szwedzi poczuli się bardziej bezpiecznie i zaczęli ostro redukować własny, bardzo pokaźny, potencjał militarny. Strategiczne znaczenie mają na Bałtyku należące do Szwecji wyspy, szczególnie Gotlandia. Po zakończeniu zimnej wojny Szwedzi stopniowo zmniejszali garnizon na tej wyspie i od 2006 roku nie było już wojska na Gotlandii. Był to wyraz dobrej woli rządu szwedzkiego, który zdaje się uwierzył w dobre intencje Rosji.

Jednak późniejsze agresywne zachowania Rosji wzbudzały coraz większy niepokój i rząd postanowił przywrócić tam militarne instalacje. Szczególnie przyczyniły się do tego wielkie rosyjskie manewry w marcu 2015 roku, podczas których aż 33 tys. żołnierzy rosyjskich ćwiczyło m.in. desant i okupację fińskich Wysp Alandzkich, duńskiego Bornholmu i szwedzkiej Gotlandii. Tego rodzaju prowokacyjne rosyjskie działania skierowane także przeciw krajom neutralnym, spowodowały, że pięć państw nordyckich zawarło porozumienie obronne, zaś Szwecja  postanowiła, od 2018 roku, przywrócić garnizon na Gotlandii, który w rok później wyposażono także w rakietowy system przeciwokrętowy  RBS-15 Mk 2. Ponadto, już w 2017 roku, siły zbrojne Szwecji z udziałem kontyngentów z USA, Francji, Finlandii, Danii, Norwegii, Litwy i Estonii,  odbyły wielkie ćwiczenia Aurora 17, w których zademonstrowano chęć obrony przed Rosją. Taki to był efekt rosyjskich pogróżek.

To jednak nie dało Moskwie do myślenia i polityka zastraszania nadal była kontynuowana, także w mediach. I tak, na przykład, w grudniu 2021 roku, w popularnym tok-show rosyjskiej telewizji „60 minut” wystąpił znany, powiązany z rosyjskim ministerstwem obrony, płk. Igor Korotczenko, który przedstawił i objaśnił rosyjski plan wojny obejmujący kraje nadbałtyckie oraz Szwecję. W pierwszym etapie miał on polegać na zajęciu szwedzkiej Gotlandii, rozmieszczeniu tam rosyjskich wojsk oraz systemów przeciwlotniczych i przeciwokrętowych, i wymuszeniu, za ich pomocą, strefy zakazu lotów oraz eliminacji innych, poza rosyjskimi, okrętów z Bałtyku. W tym czasie wojska rosyjskie z Kaliningradu i białoruskie przecięłyby tzw. „korytarz suwalski” łączący kraje bałtyckie z Polską, a następnie opanowano by kraje bałtyckie i ustanowiono tam marionetkowe prorosyjskie rządy, zaś Szwecja zostałaby zmuszona do podpisania umowy o wiecznej neutralności z pewnymi specjalnymi przywilejami dla Rosji, w tym w odniesieniu do Gotlandii.

Tego rodzaju prowokacyjne treści były emitowane w głównym kanale rosyjskiej telewizji rządowej Rossija 1. Patrząc na to w kontekście ujawnionej podczas wojny na Ukrainie słabości armii rosyjskiej, można powiedzieć, że Rosja nie byłaby pewnie w stanie zrealizować nawet drobnej części tych ambitnych zamierzeń. Rosyjska słabość i niekompetencja, pokazana na Ukrainie, sprawiły, że obawy wobec rosyjskiej siły zmalały. Wynika z nich, że Rosja nie byłaby w stanie skutecznie ustanowić stref izolowania pola walki (Anti-Access/Area Denial, A2AD). Efektem tego są obecne zachowania sił USA, które ostatnio wysłały na Bałtyk lekki lotniskowiec desantowy, USS Kearsarge, mogący nieść do 20 samolotów oraz około 2000 żołnierzy marines . Gdyby Amerykanie nadal wierzyli w skuteczność rosyjskich systemów obronnych, nigdy by tak dużego okrętu nie wysłali na Bałtyk. A tak, Putin wyłożył karty na Ukrainie, i one okazały się bardzo słabe – same blotki.

Po cóż zatem Rosjanie straszyli Szwecję i Finlandię zajmowaniem ich wysp? Jedynym efektem takich działań będzie Szwecja i Finlandia w NATO. Putin, jednym posunięciem, odmienił sytuację strategiczną na Bałtyku na niekorzyść Rosji. Stracił wszystko, co rosyjscy władcy  budowali i o co starali się od ponad 200 lat. Mołodziec!

Stanisław Lewicki