Polskie regulacje dotyczące opodatkowania wyrobów nowatorskich (zwanymi również podgrzewaczami tytoniu), zostały zawarte w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym[1]. Podstawą opodatkowania wyrobów nowatorskich jest ich ilość wyrażona w kilogramach. Stawka akcyzy na wyroby nowatorskie ma charakter mieszany i wynosi 155,79 zł za każdy kilogram i 32,05% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia. Do ustalenia stawki podatku na wyroby nowatorskie stosuje się średnią ważoną detaliczną cenę sprzedaży tytoniu do palenia, obliczaną na podstawie danych za pierwszych 10 miesięcy roku poprzedzającego rok kalendarzowy, na który średnia ważona detaliczna cena sprzedaży tytoniu do palenia jest obliczana[2]. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2020 r. w sprawie średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów oraz średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia na rok 2021[3], średnia ważona detaliczna cena sprzedaży papierosów oraz średnia ważona detaliczna cena sprzedaży tytoniu do palenia na potrzeby ustalenia minimalnej stawki akcyzy na papierosy oraz stawki akcyzy dla wyrobów nowatorskich na rok 2021, wynosi w przypadku papierosów – 747,67 zł w przeliczeniu na 1000 szt., zaś w przypadku tytoniu do palenia – 502,29 zł w przeliczeniu na kilogram.

Zgodnie z przytoczonymi powyżej danymi, opodatkowanie akcyzą kilograma wyrobów nowatorskich wynosi obecnie 316,77 zł. Prowadzi to do następującego wniosku: kwota podatku akcyzowego przypadająca na paczkę wyrobu nowatorskiego (20 stuk) jest około pięciokrotnie niższa w porównaniu do kwoty podatku przypadającej na paczkę papierosów (20 sztuk).

Czynniki oficjalne nie widzą jednak powodów do wprowadzenia w najbliższym czasie zmian w zakresie podstawy opodatkowania oraz stawek akcyzy na wyroby nowatorskie: „W chwili obecnej Ministerstwo Finansów nie prowadzi prac legislacyjnych zmierzających do zmiany ustawy o podatku akcyzowym, w zakresie stawki akcyzy na wyroby nowatorskie. W toku prac nad ustawą z 12 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym – która wprowadziła opodatkowanie wyrobów nowatorskich i płynu do papierosów elektronicznych – interesariusze mieli możliwość aktywnego wyrażenia opinii, co do projektowanych przepisów”[4]. Nadmienić w tym miejscu należy, iż efektywne opodatkowanie wyrobów nowatorskich nastąpiło dopiero z dniem 1 października 2020 r. (niemal 3 lata od uchwalenia wspomnianej nowelizacji).

Przyczyną zaniechania tych zmian mają być również – zdaniem resortu – prowadzone obecnie prace nad nowelizacją dyrektywy tytoniowej: „Należy także zwrócić uwagę na trwające obecnie prace nad rewizją dyrektywy tytoniowej, które uwzględniają harmonizację podatku akcyzowego także od wyrobów nowatorskich. Państwa członkowskie oczekują na kierunkowe wytyczne KE w zakresie m.in. konstrukcji opodatkowania, czy też stawki minimalnej, które mogą zrewidować krajowe rozwiązania”[5].

Z tym ostatnim stwierdzeniem nie sposób się jednak zgodzić, zwłaszcza mając na względzie niedawne działania legislacyjne podjęte w Niemczech. Tamtejsze władze uchwaliły w czerwcu tego roku ustawę o modernizacji prawa w zakresie podatku od wyrobów tytoniowych[6]. Nowelizacja ta wprowadza m.in. gruntowne zmiany w zakresie podatku akcyzowego na podgrzewany tytoń (wyroby nowatorskie), który obecnie jest opodatkowany tak jak tytoń fajkowy. Zmiany wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku. Dla podgrzewanego tytoniu ustalono dwuczłonowy mechanizm wyliczenia podatku: podatek należny będzie w dalszym ciągu wyliczany na podstawie stawki określonej dla tytoniu fajkowego, jednakże nie wyniesie on mniej niż 80% podatku przypadającego na papierosy[7].

Ustawodawca niemiecki zdecydował się na wprowadzenie powyższych zmian, mimo planowanej rewizji Dyrektywy Rady 2011/64/UE z dnia 21 czerwca 2011 r. w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych, której projekt Komisja Europejska ma przedstawić dopiero w czwartym kwartale 2021 r. Jak wynika z uzasadnienia do uchwalonej przez niemiecki parlament nowelizacji, podniesienie akcyzy na wyroby zawierające nikotynę ma być uzasadnione potrzebą ograniczenia spożywania tych produktów przez konsumentów. Opodatkowanie tych wyrobów ma również na celu zwiększenie wpływów budżetowych oraz m.in. zapewnienie przestrzegania równości podatkowej dla wszystkich kategorii produktów. Uznano, że wyroby zawierające podgrzewany tytoń pełnią analogiczną funkcję co papierosy (są ich substytutami), a zatem koniecznym wobec nich jest podwyższenie akcyzy. W uzasadnieniu do ustawy wskazano również, że od 2016 r. sprzedaż w Niemczech wyrobów nowatorskich rosła corocznie o 70%. Dla celów obliczenia skutków fiskalnych nowelizacji przyjęto również, że w latach 2022-2026 sprzedaż tych wyrobów będzie rosła o około 10% rocznie[8].  Ponadto, Federalne Ministerstwo Finansów przyjęło założenie, że rewizja Dyrektywy Rady 2011/64/UE będzie trwać długo, zatem niezbędne było wprowadzenie ustawy modernizującej podatek od wyrobów tytoniowych[9].

Podsumowując, należy zatem stwierdzić, iż przyjęte w Niemczech przepisy w zakresie stawki na podgrzewany tytoń (wyroby nowatorskie), likwidują przywileje podatkowe dla tych wyrobów, które występują w polskiej akcyzie. Wobec spadku dochodów budżetowych, będącego następstwem pandemii oraz planowanej na 2022 rok gruntownej reformy podatku dochodowego w Polsce, a także odległej w czasie rewizji stawek na wyroby tytoniowe na szczeblu wspólnotowym, utrzymywanie preferencji podatkowej w podatku akcyzowym dla wyrobów nowatorskich jest bezzasadne i dyskryminuje dostawców papierosów.

Witold Modzelewski

Barbara Głowacka

Rafał Linka

[1] Dz. U. z 2020 r., poz. 722., zw. dalej „Ustawą”.

[2] Art. 99c ust. 4 i 6 Ustawy.

[3] M.P. z 2020 r., poz. 1183.

[4] Odpowiedź na interpelację poselską Pana Posła Grzegorza Wojciechowskiego nr 16361 w sprawie potrzeby zapewnienia szczególnej ochrony antykorupcyjnej przebiegowi procesu legislacyjnego w zakresie podatku akcyzowego od tzw. wyrobów nowatorskich oraz w sprawie zwiększenia finansowania dla rodzin dzieci niepełnosprawnych (PA5.054.11.2020).

[5] Odpowiedź na interpelację poselską Pani Poseł Małgorzaty Janowskiej nr 24128 w sprawie Forum Opodatkowania Wyrobów Akcyzowych (PA1.054.6.2021).

[6] Gesetz zur Modernisierung des Tabaksteuerrechts (Tabaksteuermodernisierungsgesetz – TabStMoG).

[7] „(1) Die Steuer beträgt:

(…)

5. für erhitzten Tabak die Steuer nach Nummer 4 zuzüglich einer Zusatzsteuer, die sich bemisst aus 80 Prozent des Steuerbetrags nach Nummer 1 abzüglich des Steuerbetrags nach Nummer 4. Für die Berechnung nach Nummer 1 entspricht hierbei der jeweils stückweise und einzeln portionierte Rauchtabak einer Zigarette”.

[8] https://dserver.bundestag.de/btd/19/286/1928655.pdf, dostęp z dnia 29 lipca 2021 r.

[9] https://www.bundesfinanzministerium.de/Monatsberichte/2021/07/Inhalte/Kapitel-3-Analysen/3-1-modernisierung-tabaksteuerrecht.html, dostęp z dnia 29 lipca 2021 r.