Organizacja pozarządowa non-profit o nazwie The Fund for Peace, która ma swoją siedzibę w Waszyngtonie, jak co roku opublikowała indeks najbardziej niestabilnych państw świata. Pierwsze miejsce zajęło najmłodsze państwo na świecie, czyli Sudan Południowy.
The Fund for Peace (http://global.fundforpeace.org/) swoje badania opiera na 12 podstawowych wskaźnikach społecznych (np.: presje demograficzne typu niedobory pożywienia i wody czy katastrofy naturalne), ekonomicznych (np.: nierówny rozwój gospodarczy ze względu na rasę czy pochodzenie etniczne) i politycznych (np.: rządy prawa, prawa człowieka, konflikty). W tym roku pierwsza piątka w niechlubnym rankingu wygląda następująco: Sudan Południowy, Somalia, Republika Środkowoafrykańska, Demokratyczna Republika Kongo oraz Sudan. Zimbabwe zajęło 11 miejsce a Czad 6. Polska znalazła się na wysokim 152 miejscu. Natomiast za najbardziej stabilny została uznana Finlandia zajmując ostatnie 178 miejsce.
Sudan Południowy na niechlubnym pierwszym miejscu zastąpił Somalię, która była w tymże indeksie liderem od 2008 r. Ma to ścisły związek z wybuchem walk w najmłodszym kraju o charakterze politycznym i etnicznym. Prezydent Salva Kiir oskarżył swego zdymisjonowanego zastępcę, byłego wiceprezydenta Rieka Machara o próbę zorganizowania zamachu stanu – grudzień 2013 r. Od tego momentu polityczna sytuacja jest bardzo niestabilna, a około 1 milion obywateli zostało zmuszonych do opuszczenia swojego domu.
Sudan Południowy ze stolicą w Dżubie, który był przez wiele lat częścią Sudanu ze stolicą w Chartumie, był pod władzą brytyjsko-egipską. Dnia 1 stycznia 1956 r. oficjalnie Sudan stał się niepodległy, lecz 10 południowych prowincji od samego początku domagało się niepodległości. Przyjmuje się, że już tzw. I Wojna Sudańska tocząca się między północą a południem wybuchła jeszcze przed uzyskaniem przez Sudan niepodległości – 18 sierpnia 1955 r. Przyczyną miało być niedostateczne reprezentowanie interesów prowincji południowych przez nowe władze. Innym problemem były próby islamizacji południa przez północ. Należy zauważyć, że według danych za 2010 r. w Sudanie mieszkało 90,7% muzułmanów, a w Sudanie Południowym 60,5% chrześcijan oraz 32,9% wyznawców lokalnych religii. Tak zwana I Wojna Sudańska oficjalnie zakończyła się podpisaniem porozumienia z Addis Ababy z 27 marca 1972 r. Zgodnie z nim miał powstać Autonomiczny Region Sudanu Południowego. Przyjmuje się, że w wyniku działań zbrojnych zginęło 500 000 osób a z tego aż 400 000 to byli cywile. Nie przestrzeganie przez północ warunków porozumienia spowodowało wybuch II Wojny Sudańskiej w 1983 r. Trwała ona do 2005 r. i mogło zginąć nawet 2 miliony obywateli.
Dnia 9 stycznia 2005 r. podpisano tzw. Kompleksowe Porozumienie Pokojowe między rządem Sudanu a Ludową Armią Wyzwolenia Sudanu (Sudan People’s Liberation Army SPLA) / Ludowym Ruchem Wyzwolenia Sudanu (Sudan People’s Liberation Movement SPLM), które oficjalnie kończyło II Wojnę Sudańską (inna nazwa to Naivasha Agreement). Zgodnie z nim Sudan Południowy uzyskał dużą autonomię, zapowiadano referendum niepodległościowe oraz podział zysków z wydobycia ropy naftowej. W dniach 9-15 styczeń 2011 r. miało miejsce referendum i przy frekwencji 97,58% aż 98,83% ważnie oddanych głosów (3 792 518) było za secesją. Jednakże to nie zakończyło problemów w Sudanie Południowym, który oficjalnie stał się niepodległym państwem 9 lipca 2011 r.
Z jednej strony należy pamiętać, że u podstaw niepodległego państwa stało niezadowolenie wielu oficerów SPLA, którzy się zbuntowali. Jego podstawą był etniczny podział – jedne wspólnoty stanęły naprzeciwko drugich. Pierwszym prezydentem nowego państwa został Salva Kiir Mayardit z ludu Dinka (Dinkowie) i jest katolikiem. Natomiast pierwszym wiceprezydentem analizowanego kraju był Riek Machar z ludu Nuerów (Nuerowie), prezbiterianin. Jednakże konflikt etniczny między Dinka a Nuerami toczył się od dawna. Kiir zdecydował o konsolidacji władzy i zdymisjonował Machara ze stanowiska. Ten zaś miał w grudniu 2013 r. zorganizować zamach stanu. Od tego czasu w kraju trwa wojna domowa. Należy też pamiętać o innych ludach, które chwyciły za broń oraz o nierozstrzygniętym konfliktem granicznym z Sudanem.
Sudan Południowy składa się z trzech historycznie ukształtowanych regionów: Bahr El Ghazal (w skład wchodzą cztery prowincje: Northern Bahr el Ghazal, Western Bahr el Ghazal, Lakes, Warrap), Ekwatoria (w skład wchodzą trzy prowincje: Western Equatoria, Central Equatoria i Eastern Equatoria) oraz Greater Upper Nile (w skład wchodzą trzy prowincje: Jonglei, Unity i Upper Nile). Jeśli chodzi o podział etniczny to w Sudanie Południowym zamieszkuje około 60 wspólnot z czego najliczniejsze są: Dinka (35.8%), Nuer (15.6%), Shilluk, Azande, Bari, Kakwa, Kuku, Murle, Mandari, Didinga, Ndogo, Bviri, Lndi, Anuak, Bongo, Lango, Dungotona oraz Acholi (dane za 2011 r.). Według danych za czerwiec 2014 r. państwo zamieszkiwane jest przez 11 562 695 obywateli.
dr Krystian Chołaszczyński
/ame/