Susan Faludi, Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom, przeł. Anna Dzierzgowska, Warszawa 2013, ss. 758
Dzieło uznanej na całym świecie dziennikarki i publicystki Susan Faludi pod tytułem „Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom” to książka niesłychanie aktualna. Daje wszakże propozycje odpowiedzi na pytania, jakie nasuwają się nam w wyniku bombardowania nas przez środki masowego przekazu informacjami zorientowanymi na problemy społeczne. Pokazuje w jaki sposób odczytywać z nich fakty, aby nie dać się zwieść pozorom, a jednocześnie zachować zdrowy rozsądek. Obnaża więzi pomiędzy określonymi zagadnieniami obecnymi w mediach, które – choć niewidoczne gołym okiem – faktycznie istnieją i wymagają z naszej strony namysłu – dla naszego dobra.
Szczególnie ciekawie Susan Faludi przedstawia nam drogi realizacji interesów elit politycznych przez dziennikarzy. Uzmysławia istnienie zależności w łonie polityki społecznej, z których nie zdawaliśmy sobie dotychczas sprawy. To natomiast pozwala nam pojąć między innymi dlaczego obecnie przedmiotem rozlicznych sporów, zwłaszcza tych o charakterze społeczno-polityczno-religijnym jest kwestia zapłodnienia metodą in vitro, aborcji i prawa płodów, to co dotąd należało do sfery zagadnień natury bioetycznej, staje się polityczne, popularność zdobywają programy telewizyjne poświęcone stylizacji kuchni, sztuce kulinarnej, promuje się operacje plastyczne, coraz częściej zdarzają się incydenty związane z wystąpieniami niedouczonych maniaków uważających siebie za reprezentantów radykalnej prawicy. Uświadamia także kto zarabia na bezpłodności coraz większych rzesz kobiet i korzysta z tego, że nie wierzymy we własne możliwości, z czego wynika taka, a nie inna treść reklam. Suma odpowiedzi na te pytania uzmysławia nam natomiast, że to, co rozumiemy pod pojęciem kultury popularnej wcale nie jest tak niewinne jak nam się wydawało ani nie dostarcza czystej rozrywki.
Autorka – ze względu na powzięty na potrzeby pracy paradygmat badawczy – skupia się na ukazaniu charakteru oraz przebiegu działań polityków, pracodawców, nadawców przekazu medialnego, lekarzy, pedagogów i innych, wymierzonych zwłaszcza w dobro kobiet. Konsekwencją tych zabiegów jest – jak wyraziście ukazuje – obniżenie ich aspiracji zawodowych oraz rodzinnych. Jednocześnie Susan Faludi podpowiada jak się przed nimi bronić, jak nie dać się zwieść prowadzonej grze. Wiele spośród tych wskazówek otwiera oczy na faktyczne treści przekazów, jakie do nas docierają.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że autorka ma świadomość zła, jakie kobietom oraz całym rodzinom wyrządziły idee feministyczne. Od nich stara się odwieść te najbardziej zajadłe i radykalne w zakresie swych przekonań osobistości. Poza tym dokonuje przeglądu mitów wyrosłych na kanwie zetknięcia się w świecie popkultury męskości i kobiecości, rewiduje istniejące poglądy i empirycznie je weryfikuje. Analizuje trendy feministyczne oraz antyfeministyczne. Spogląda na przeszłość i zestawia ją z teraźniejszością. Rezultaty tych zabiegów są naprawdę ciekawe i warte poznania. W wielu przypadkach z pewnością nie przewidywaliśmy nawet, że pewne z pozoru błahe gesty mogły tak znacząco uwarunkować kształt współczesnej sytuacji kobiet. Niewątpliwie zaskoczą niejednego czytelnika.
Dużą wartość, zwłaszcza dla odbiorców zainteresowanych badaniami w zakresie kultury popularnej i antropologii wizualnej, socjologów, kulturoznawców, politologów i innych naukowców mają typologie stworzone przez Susan Faludi. Opisuje ona w nich typy idealne kobiet i mężczyzn, jakie spotykamy w ramach społeczeństw nowoczesnych. Co ciekawe, idzie także o krok dalej i skupia się na procesie wychowawczym – procesach socjalizacji pierwotnej oraz wtórnej, aby ukazać, że to jaki typ reprezentujemy – my i nasi partnerzy – determinuje osobowość naszych dzieci. Śledzi powtarzalność pewnych ujęć w kinie, literaturze, modzie na przestrzeni dziesięcioleci. Omawia dokładnie najważniejsze postaci, które wciąż wyznaczają pewne kanony, jakie nas zniewalają. Omówienia te pozwalają nam uporządkować sobie pogląd na pewne sfery współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej. I to właśnie stanowi ogromny walor książki, którego nie sposób przecenić.
Publikację Susan Faludi pod tytułem „Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom” świetnie się czyta. Narracja jest żywa, zawiera wiele przekonujących i logicznych przykładów. Została oparta na porządnej bibliografii, opracowaniach i źródłach naukowych, dzięki czemu dane obrazujące tezy są wiarygodne. Trudno również cokolwiek zarzucić podejściu teoretycznemu i metodologicznemu obranym w pracy. Autorka jest wszakże wprawną badaczką i pisarką. Od pierwszej do ostatniej strony czyta się jej publikację naukową niczym powieść o naszym świecie, o nas samych – z zapartym tchem, dowiadując się w jaki sposób odbierać sygnały, które dotychczas bagatelizowaliśmy, pojmować to, co dotąd ignorowaliśmy. To godna polecenia książka wszystkim tym, którzy godzą się na to, by pomóc im właściwie patrzeć na fenomeny społeczne.
Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa: http://www.czarnaowca.pl/feminizm/reakcja,p579840134
a.me.
