Tomasz Goban-Klas, Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji. Pisma z lat 2000-2011, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2011, ss. 585

            Książka autorstwa uznanego wybitnego socjologa i medioznawcy, założyciela oraz kierownika Katedry Komunikowania i Mediów Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego – Tomasza Goban-Klasa, pod tytułem „Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji. Pisma z lat 2000-2011” ukazała się w ramach cenionej wśród medioznawców serii wydawniczej „Dziennikarstwo i świat mediów” pod redakcją naukową Zgniewa Bauera i Edwarda Chudzińskiego. Zawiera zbiór niezmiernie ciekawych artykułów dotykających problematyki deskrypcji i ewaluacji mediów. Jest fascynująca, bo pozwala uchwycić to, co ostatnimi czasy zdaje się determinować przeciętnego odbiorcę masowego przekazu.

            Autor podzielił swoją pracę na części, w których poruszył kwestie z zakresu: płynnej medialności, mediamorfozy, socjomorfozy, mediatyzacji sfery publicznej, niebezpieczeństwa towarzyszącego istnieniu mediów, dziennikarstwa znajdującego się obecnie – według Tomasza Goban-Klasa – na rozdrożu, edukacji medialnej, prognoz stanowiących owocną próbę odpowiedzenia na pytanie – „dokąd niesie nas wartki nurt mediów?”. Poprzedza je wprowadzenie składające się z dwóch – chociaż krótkich, to ważnych – w ujęciu holistycznym, części zatytułowanych: „Od prasoznawstwa do medioznawstwa. Perspektywa naukowego globtrotera” oraz „Nauki o mediach o komunikacji społecznej jako nowa dyscyplina nauk humanistycznych”.

            Publikacja ta stanowi doskonałe kompendium dla każdego studenta dziennikarstwa i kierunków pokrewnych, ponieważ zawiera bardzo przystępne, nawet dla laika, omówienie teoretycznych, nieraz skomplikowanych oraz złożonych problemów towarzyszących nauce o mediach. Co więcej książka jest skonstruowana w przemyślany sposób – można czytać jej fragmenty wybiórczo, w zależności od tego, na jaki temat czytelnik chce bądź potrzebuje uzyskać wiedzę.

            Odbiorca dopiero rozpoczynający swą przygodę z medioznawstwem uzyska za sprawą książki autorstwa Tomasza Goban-Klasa porządną podbudowę teoretyczną dla własnych badań – analiz o charakterze zarówno teoretycznym, jak i empirycznym, oraz do pracy w zawodzie dziennikarza. Dowie się między innymi w jaki sposób ewoluowało pojmowanie mediów na przestrzeni lat, a także jak zmieniały się same media. Pozna ich typologie, klasyfikacje, katalogi rodzajów. Wszystko to postrzeże w pewnym, bardzo precyzyjnie ujętym kontekście społecznym. Wyrobi sobie własne zdanie na temat różnorodnych aspektów oddziaływania mediów między innymi na społeczeństwo, głównie w odniesieniu do procesu mediatyzacji.

            Praktyków zainteresują przykłady wpływu dziennikarzy na odbiorców ich przekazu oraz prezentacja skuteczności narzędzi wykorzystywanych na potrzeby tak zwanego „czarnego PR-u”. Uzyskają oni wiedzę na temat formowania stylu współczesnego dziennikarstwa, możliwości jego kontrolowania oraz modyfikowania, jakości przekazu i odpowiedzialności za jego treść i formę, a także poznają uwagi na marginesie odniesień do norm deontologicznych stawianych przed pracownikami mediów na kanwie kodeksów etycznych, które wszak nie mają mocy obowiązujących.

            Tomasz Goban-Klas uwidocznił też słabości edukacji medialnej w Polsce, to znaczy głównie konsekwencje jej braku. Uzasadnił następnie postulat konieczności jej implementacji. W związku z tym wyszczególnionym wątkiem bardzo ważna zdaje się refleksja nad istotą społeczeństwa informacyjnego – także w Polsce, oraz wyzwaniami przed nim stawianymi. Autor sformułował na jego temat 10 polemiki wartych – bo czasem kontrowersyjnych, dzięki czemu jeszcze bardziej ciekawych – tez na ten temat, by dalej utyskiwać nad świadomością elit polskiego społeczeństwa rodem z ery preinformacyjnej. Ciekawe są uwagi zamieszczone pod szyldem „Post scriptum”, głównie pod koniec rozdziałów jako metapodsumowania, ponieważ bardzo dobrze obrazują zaprezentowane wątki teoretyczne i urozmaicają je o nowe perspektywy.

            Ujęcie medialności zaprezentowane przez Tomasza Goban-Klasa w publikacji zatytułowanej „Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji. Pisma z lat 2000-2011” jest warta uwagi czytelników chcących dostrzec znamiona współczesności ze wszystkimi ich blaskami i cieniami. Podejście zawarte na kartach książki jest na pewno niebanalne, ponieważ autor sugeruje odbiorcom patrzeć na pewne zjawiska krytycznie, aby nie stać się bezwolną ofiarą środków masowego przekazu. Uważne zapoznanie się z postulatami Tomasza Goban-Klasa gwarantuje nabycie umiejętności refleksyjnego odbierania bodźców medialnych. Nie jest to książka, którą się czyta tylko jeden raz, do niej się powraca, by redefiniować swoje postrzeganie zmediatyzowanej rzeczywistości społecznej lub uzupełniać swą wiedzę w różnych sferach. Zdecydowanie warto więc zapoznać się z jej treścią i regularnie z niej korzystać.

Paweł Zaciszewski

Książka dostępna na stronie Wydawnictwa UNIVERSITAS: http://www.universitas.com.pl/ksiazka/Wartki_nurt_mediow__Ku_nowym_formom_spolecznego_zycia_informacji_2975.html

a.me.