Dnia 15 października 2014 r. w Mozambiku miały miejsce parlamentarne oraz prezydenckie wybory powszechne. Zgodnie z prawem wyborczym prezydent wybierany jest na kadencję liczącą 5 lat systemem większościowym dwurundowym. Natomiast władza ustawodawcza to unikameralny parlament o nazwie Zgromadzenie Republiki Mozambiku (Assembleia da República) liczący 250 deputowanych wybieranych systemem proporcjonalnym opartym na listach partyjnych.
Od samego początku niepodległych dziejów Republiki Mozambiku (República de Moçambique), czyli od 1975 r., dwie formacje polityczne zdominowały scenę polityczną: Front Wyzwolenia Mozambiku (Frente de Libertação de Moçambique FRELIMO) oraz Narodowy Ruch Oporu Mozambiku (Resistência Nacional Moçambicana RENAMO). Obie organizacje aż do 1992 r. toczyły między sobą walki co możemy zakwalifikować jako wojnę domową, która miała kosztować życie około 1 miliona obywateli. Nie zmienia to faktu, że przez cały niepodległy okres niepodległości to właśnie FRELIMO przewodziło państwu. Ten nieoficjalny jednopartyjny system spowodował, że w 2013 r. RENAMO oficjalnie zerwało zawieszenie broni. Podpisany niedawno traktat między liderami zwaśnionych partii zakładał amnestię a także umożliwienie wystawienia własnych kandydatów w zakończonych właśnie wyborach.
Jednakże zaledwie kilka godzin po zakończeniu głosowania, rzecznik RENAMO Antonio Muchanga powiedział dziennikarzowi BBC, że liczba nieprawidłowości była tak duża, iż należałoby całe wybory unieważnić. Wypowiedź ta ma niewątpliwie związek z faktem, że według wstępnych wyników FRELIMO po raz kolejny udowodnił, iż jego pozycja na mozambickiej scenie politycznej jest niezagrożona. Jak podaje BBC opierając się na policzonych głosach z 20% urn, kandydat rządzącej nieprzerwanie od 1975 r. formacji politycznej, Filipe Nyusi miał uzyskać 63% poparcia a reprezentant i lider RENAMO, Afonso Dhlakama tylko 30%.
Należy jednak pamiętać, że w niektórych częściach kraju dochodziło do niepokojących incydentów. Jak donosi BBC, pod miejscami do głosowania zbierały się partyjne młodzieżówki, które miały używać przemoc wobec głosujących. Policja była zmuszona zastosować gaz łzawiący by uspokoić sytuację. Jednocześnie międzynarodowi obserwatorzy podkreślają, że wspomniane incydenty nie będą miały wpływu na końcowy wynik wyborczy, gdyż same wybory jak i kampania przedwyborcza miały demokratyczny charakter – opinia BBC.
Oficjalnie do głosowania uprawnionych było 10,7 miliona obywateli w Mozambiku oraz 89 500 poza granicami kraju. Mozambik pod względem administracyjnym podzielony jest na 11 prowincji a językiem urzędowym jest portugalski. Obecnie prezydentem jest Armando Emilio Guebuza z FRELIMO, który pełni urząd od 2005 r. Mozambik jest jednym z najszybciej rozwijających się państw na świecie i jednocześnie jednym z najbiedniejszych.
Kandydatami w wyborach prezydenckich były trzy osoby. Filipe Nyusi to były minister obrony, który w kampanii postawił na ciągłość dobrych rządów, zmechanizowanie rolnictwa, redystrybucję bogactwa oraz walkę z bezrobociem wśród młodych. Afonso Dhlakama to lider RENAMO, który zarejestrował swoją kandydaturę w ostatniej chwili po podpisaniu we wrześniu 2014 r. porozumienia z prezydentem Guebuza i zaprzestaniu działań partyzanckich. Trzecim kandydatem był Daviz Simango, który w 2009 r. opuścił szeregi RENAMO i założył własną formację polityczną o nazwie Ruch Demokratyczny Mozambiku (Movimento Democrático de Moçambique MDM).
Przyjmuje się, że powodem ponownego otwarcia sporu w Mozambiku, była niemożność wygrania jakichkolwiek wyborów przez RENAMO i przekonanie, że FRELIMO dąży do monopolizacji władzy. RENAMO to formacja konserwatywna i zarazem populistyczna. Po przemianach na świecie roku 1989 FRELIMO zrezygnowało z doktryny marksistowsko-leninowskiej na rzecz socjaldemokratyzmu.
Źródło: Mozambique opposition Renamo rejects election results, 16 październik 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-29653391, [dostęp dn. 17.10.2014]; oficjalny rządowy portal Portal do Governo de Moçambique, http://www.portaldogoverno.gov.mz/presidente, [dostęp dn. 17.10.2014]; Mozambique News Agency AIM Reports Special election report 16th October 2014, http://www.poptel.org.uk/mozambique-news/newsletter/specialreport3.html, [dostęp dn. 17.10.2014].
dr Krystian Chołaszczyński
