Od kilku lat chodzę na sejmowe projekcje filmowe dla parlamentarzystów. Pierwszy raz jednak zdarzyło mi się widzieć płaczących posłów. Płaczących po obejrzeniu filmowej historii życia Agaty Mróz – Olszewskiej. Znanej polskiej siatkarki. Historii noszącej wymowny tytuł „ Nad Życie” i poruszająco zrealizowanej przez reżyserkę Annę Plutecką – Mesjasz.

Co aż tak bardzo poruszyło niezbyt przecież na co dzień wrażliwych parlamentarzystów? Może gra odtwórców głównych ról, w których wystąpili znani aktorzy Olga Bołądź i Michał Żebrowski? A może fakt, że wśród głównych bohaterów odnaleźli choćby swoją koleżankę, senator Alicje Chybicką, która na co dzień opiekowała się znaną siatkarką, a w filmie została znakomicie zagrana przez Danutę Stenkę? 

Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Bo każdy odbierał ten film inaczej. I był pod jego wrażeniem z innego powodu. Na mnie osobiście wrażenie zrobiło przedstawione w dziele Pluteckiej – Mesjasz ogromne tempo życia Agaty Mróz. Bo przecież ta dwudziestosześcioletnia siatkarka dotknęła w swym krótkim życiu rozmaitych obszarów ludzkiej egzystencji. Umierając, miała przecież za sobą i doświadczenie bycia sportową gwiazdą, i doświadczenie bycia żoną, i wreszcie doświadczenie bycia matką, a także doświadczenie osoby społecznie zaangażowanej, gdy ze szpitalnego łóżka nawoływała poprzez telewizyjne kamery do szerokiej akcji oddawania krwi dla osób dotkniętych białaczką. 

Mimo krótkiego życia Agat Mróz przeżyła czasów wiele. I to jej krótkie życie podobne było do pędzącego pociągu. Do pędzącego ekspresu, za oknami którego rzeczywistość zmienia się błyskawicznie. Zmienia się tak szybko, że w zmianach tych nie dostrzegamy żadnego sensu. Tymczasem sens ten jest głęboki. Bo gdyby wbrew decyzji trenera i mimo choroby pojechała do Japonii, nie doświadczyłaby cudu narzeczeństwa. Gdyby nie irracjonalna z medycznego punktu widzenia decyzja o posiadaniu dziecka, pewnie nie doświadczyła by cudu macierzyństwa. I także jej śmierć, chociaż na pierwszy rzut oka kompletnie bezsensowna, również ten ukryty sens ze sobą niesie. Sens wyrażony chociażby w masowym zaangażowaniu na rzecz realnej pomocy osobom cierpiącym na białaczkę. 

I to właśnie ten sens szybkiego, dynamicznego, a czasem szaleńczego życia jest dla mnie tym, co w filmie Anny Pluteckiej – Mesjasz uderza mnie najbardziej. Ten sens raz widoczny lepiej, innym razem gorzej, a jeszcze innym razem wymagający postawienia sobie dziesiątek pytań, na które pozornie nie znajdujemy odpowiedzi. 

Każdy jednak po tym filmie stawia sobie inne pytania. Pytania fundamentalne. Ale żeby móc sobie je postawić, trzeba obejrzeć film poświęcony i dedykowany Agacie Mróz – Olszewskiej. A podziękowania za to, że każdy z nas może sobie je postawić należą się przede wszystkim reżyserce, aktorom, ale także producentowi filmu – telewizji TVN.

Jan Filip Libicki
www.facebook.com/flibicki

aw

Rozstanie – Rozczarowanie…

Czy więc dość pobieżny, chociaż ciekawy opis współczesnych irańskich stosunków społecznych oraz szkic jednego problemu trapiącego dzisiejsze małżeństwa, niezależnie od geograficznej szerokości, są wystarczającymi argumentami za przyznaniem filmowi „ Rozstanie” najwyższej nagrody Oskara? Moi zdaniem nie. A jednak ten film ją dostał. I właśnie w tym sensie irańskie „Rozstanie” Asghara Farhadiego jest dla mnie dużym, filmowym rozczarowaniem.

Bardzo rozczarował mnie irański film „ Rozstanie” Asghara Farhadiego. Dlaczego? Bo dużo więcej spodziewałem się po tegorocznym zdobywcy Oskara dla filmu nie anglojęzycznego. Dużo więcej po filmie, który pokonał przecież „W ciemności” Agnieszki Holland. „W ciemności”, które moim zdaniem było filmem bardzo dobrym i które już tutaj opisywałem.

Dlaczego więc „Rozstanie” dostało Oskara? Chyba trochę z racji swej egzotyki. Bo przecież bardzo mało wiemy o filmie irańskim i o samym współczesnym Iranie w ogóle. I w tym sensie obraz rzeczywiście spełniają swoją rolę. Pokazuje nam współczesny Iran jak państwo rzeczywiście dzisiejsze, choć też regulowane specyficznymi, islamskimi uwarunkowaniami społecznymi. W tym sensie, gdy nie wie się nic o Iranie dziś, film jest ciekawy. Ale tylko w tym aspekcie. Aspekt ten jest zresztą ukazany zaraz u początku samego filmu, gdy widzimy jak spierające się o dalsze losy swego związku małżeństwo Simin i Nadara stara się o rozwód. Funkcjonowanie instytucji rozwodu w świecie islamskim to jedno z takich ciekawych zjawisk ukazanych w tym filmie. Podobnie jak szkoła czy relacje między pracodawcą, a zatrudnioną do opieki nad jego starym ojcem kobietą oraz to wszystko, co z tego zatrudnienia później wynika. A wnika z niego przecież i utrzymywana w tajemnicy przed własnym mężem zarobkowa działalność służącej i utrata przez nią dziecka, która staje się przedmiotem sporu w specyficznym społecznym sądzie irańskim.

Co jeszcze warto zapamiętać z tego filmu? Chyba to, co jest dzisiaj źródłem kryzysu także wielu europejskich małżeństw, a mianowicie brak zdolności funkcjonujących już we własnych rodzinach dorosłych dzieci do odcięcia psychicznej pępowiny łączącej je ze starzejącymi się rodzicami. Bo to przecież nic innego jak nadmierna troskliwość syna wobec ojca powoduje kłopoty małżeńskie pomiędzy granymi przez Peiman Ma’adi’ego i Lailę Hatami Nadara i Simin.

Czy więc dość pobieżny, chociaż ciekawy opis współczesnych irańskich stosunków społecznych oraz szkic jednego problemu trapiącego dzisiejsze małżeństwa, niezależnie od geograficznej szerokości, są wystarczającymi argumentami za przyznaniem filmowi „ Rozstanie” najwyższej nagrody Oskara? Moi zdaniem nie. A jednak ten film ją dostał. I właśnie w tym sensie irańskie „Rozstanie” Asghara Farhadiego jest dla mnie dużym, filmowym rozczarowaniem.

Jan Filip Libicki

www.facebook.com/flibicki

aw