Modzelewski: Najważniejszy dowódca w wojnie z bolszewikami w sierpniu 1920 r.

Dopiero niedawno potwierdzono w piśmiennictwie polskim, że nominacja w lipcu 1920 r. generała Tadeusza Rozwadowskiego na stanowisku Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego była – używając współczesnego języka – wynikiem presji władz francuskich. Ów generał przebywał wcześniej w Paryżu i spotkał się m.in. z jedną z najważniejszych figur tego państwa – marszałkiem Ferdynandem Fochem, który nieformalnie „namaścił” Rozwadowskiego do tej roli. Decyzję podjął oczywiście rząd francuski dając kredyt zaufania osobie wywodzącej się z armii austriackiej, mającej – co jest godne podkreślenia – inne ważne cechy: był zawodowym […]

Modzelewski: Najwięksi przegrani roku 1920

Nie, tym przegranym nie było państwo bolszewickie. Prawda: przegrało kampanię z Polską trwającą raptem niecałe dwa miesiące (od połowy sierpnia do końca września 1920 roku, którą jednak poprzedzały prawie trzy miesiące sukcesów zapoczątkowanych odzyskaniem Kijowa i rajdem aż pod Warszawę: o taką zdolność ofensywną obolałej, źle zaopatrzonej i również fatalnie dowodzonej Armii Czerwonej nikt nie podejrzewał. Dwie przegrane bitwy – Warszawska i Niemeńska były gorzką pigułką po chwilowym sukcesie, ale nie odebrały bolszewikom największego sukcesu, który dały mu zwycięstwa nad Polską z czerwca i lipca […]

Rękas: Piłsudski i Stalin – ci, których nie było pod Warszawą

To się niepotrzebnie zlewa w polskiej świadomości, podczas gdy w istocie bitwa warszawska (czyli obrona, a następnie kontrofensywa polska na przedpolach stolicy) i cała operacja warszawski-puławska – to nie są synonimy. Pierwsza była częścią drugiej. Dla bitwy warszawskiej decydujący był opór i zdecydowane dowodzenie gen. Władysława Sikorskiego, a przede wszystkim zmysł strategiczny objawiony niespodziewanie przez gen. Józefa Hallera we współpracy z gen. Władysławem Zagórskim, którzy wyczuli najlepszy moment dla przejścia 5 Armii do działań ofensywnych. Zgodnie ze stanem wiedzy wojskowej na rok 1920 – Warszawę […]

Rękas: Inna Warszawa. 1920 jako polska wojna domowa

O wojnie 1920 r. pisze się najczęściej nadużywając wielkich liter – jako jakimś gigantycznym starciu cywilizacyjnym, w którym to Polska występowała ponownie (choć znów tylko we własnym mniemaniu) w obronie całej Europy przed niezliczonymi bolszewickimi. Równolegle zaś miałby to być tylko jeden z wielu konfliktów z imperializmem rosyjskim, potwierdzający tylko nieuchronną wrogość obu nacji, odporną na wszelkie ideologiczne odmiany. W obu tych wizjach (równie nieprawdziwych) nie ma zupełnie miejsca na dostrzeganie w starciu polsko-bolszewickim aspektu, który bez wątpienia w nim był, ale ani wówczas, ni […]

Piasta: Najlepsza decyzja „marszałka”

Początek sierpnia 1920 roku był w Warszawie gorący. Nie tyle ze względu na letnie upały, co na atmosferę nerwowego wyczekiwania. Przedwczesny triumfalizm, który na wiosnę rozpalił co bardziej krewkie głowy, prysnął niczym bańka mydlana. Zaledwie trzy miesiące wcześniej nasze wojsko zdobywało Kijów, teraz zaś cofało się przed czerwoną falą, która od pierwszych dni lipca nieustannie parła na zachód. Warszawę opuszczały kolejne zagraniczne poselstwa. Do końca pozostał tylko nuncjusz papieski arcybiskup Achille Ratti, późniejszy papież Pius XI. Dni cudownie odrodzonej Polski wydawały się być policzone. W […]

Wirtel: Bitwa warszawska 1920 – jak Polska ocaliła niepodległość

W historii Polski niewiele było równie ważnych zwycięstw, jak to z sierpnia 1920. Może do konkurencji mogłyby stanąć Grunwald 1410 i Wiedeń 1683, czyli bitwy sprzed wielu stuleci. Tyle że tamte starcia były „zwycięstwami na wyjeździe”  stoczonymi na terytorium przeciwnika (Grunwald) czy zagrożonego sojusznika (Wiedeń). W 1920 decydująca walka rozegrała się na samych przedpolach polskiej stolicy. Zwycięstwo oznaczało uratowanie młodego państwa, klęska przyniosłaby upadek najpierw stolicy, a wkrótce całej państwowości. A i przeciwnik był dość specyficzny, bo nawet od dawnych zaborców różnił się in minus. Gra […]

Engelgard: Bitwa Warszawska 1920. Od mitów do faktów

Pojawiające się przy każdej okazji rocznicy Bitwy Warszawskiej twierdzenia, że w 1920 roku uderzyliśmy prewencyjnie (wprawa kijowska), są nieprawdziwe: 1. Celem wojny nie było pobicie armii bolszewickiej, tylko budowa samoistijnej Ukrainy i realizacja utopijnego programu federacyjnego, dlatego zaatakowano nie tam, gdzie były skoncentrowane główne siły bolszewickie. 2. Wojna była przygotowywana w tajemnicy przed rządem, Sejmem i opinią publiczną – która była przeciwko programowi federacyjnemu Piłsudskiego i nie akceptowała układu z Petlurą. 3. W całej Europie uznano, że Polska była agresorem i prowadzi imperialistyczną politykę. 4. […]

Rękas: Jak przegrywamy Bitwę Warszawską

Tak, oczywiście, historycznie już raz ją przecież wygraliśmy. Zanim się jednak zastanowimy, jak to zrobiliśmy i co z tego wynika dla naszej teraźniejszości – pomyślmy: dlaczego do Cudu nad Wisłą w ogóle doszło. Jasne, też oglądałem ten film: „widocznie musiało, skoro doszło”. Nie zagłębiając się jednak wcale w historie alternatywne łatwo zauważyć, że (oprócz całej otoczki zdarzeń) – zadecydowały wydarzenia o rok wcześniej od 15. sierpnia 1920 r. Nieco tylko uogólniając – polscy przywódcy mieli wówczas dwie opcje. Geopolityczna konieczność Po pierwsze – można było […]

Engelgard: Gen. Józef Haller w Bitwie Warszawskiej

Obok gen. Tadeusza Rozwadowskiego i gen. Władysława Sikorskiego – kluczową rolę w zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej odegrał gen. Józef Haller. Lekceważony przez Józefa Piłsudskiego i niektórych historyków wykazał w lipcu i sierpniu 1920 niezwykły hart ducha – to on skutecznie powstrzymał załamanie i defetyzm, jaki szerzył się w szeregach polskiej armii. Poniżej prezentujemy niezwykły materiał – relację gen. Józefa Hallera z lat 50. – są to zapiski, których dokonali ks. Józef Jarzębowski i Jędrzej Giertych, którzy byli częstymi gośćmi w domu Hallera pod Londynem. Zapiski […]