Konserwatyści polscy – będący politycznym marginesem już w II RP – zupełnie przestali istnieć w czasach Polski Ludowej. Decydująca okazała się tutaj ideologia komunistyczna wdrażana w życie po II wojnie światowej, której nie sposób pogodzić z konserwatywnym światopoglądem, a której namacalnym skutkiem była likwidacja ziemiaństwa – naturalnej podpory społecznej konserwatyzmu. Po walcu ideologiczno-politycznym jakim okazały się lata 1945-1989, w III RP nie było po prostu bazy społecznej, na której mógłby oprzeć się ruch konserwatywny. Pomimo tego faktu do dnia dzisiejszego w Polsce działają nieliczne kręgi […]
Tag: Jan Fiedorczuk
Fiedorczuk: Narodowy republikanizm. Rzecz o inkluzywnym charakterze polskiego nacjonalizmu
Na czym polega związek jednostki z narodem? Czy można zadać bardziej doniosłe pytanie w kontekście nacjonalizmu? Refleksja dotycząca relacji człowieka ze wspólnotą jest fundamentalna dla określenia wszelkich innych aspektów idei narodowej. Zauważmy, że w przeciwieństwie do takich terminów jak „socjalizm”, „liberalizm” czy „konserwatyzm”, określenie kogoś mianem „nacjonalisty” nie mówi nam nic na temat jego poglądów dotyczących ustroju politycznego, gospodarki, relacji państwa i Kościoła etc. Nie wiemy nawet czy nasz nacjonalista jest człowiekiem lewicy czy prawicy. Jedyną pewną informacją jaką dysponujemy, jest to, że dla […]
Fiedorczuk: Rządy elit. Zarys koncepcji ustrojowych w myśli Romana Dmowskiego (ze szczególnym uwzględnieniem lat 1926-1939)
Roman Dmowski uchodzi za najważniejszego teoretyka polskiego nacjonalizmu oraz czołowego orędownika państwa narodowego. Jednak z tych powszechnie przyjętych stwierdzeń nie wynikają żadne konkretne wskazania dotyczące systemu politycznego. O ile określenie danego polityka mianem konserwatysty, liberała czy socjalisty daje nam chociaż mgliste pojęcie o jego zapatrywaniach na system polityczny wspólnoty, o tyle przypięcie komukolwiek łatki nacjonalisty, niczego w tej materii nie wyjaśnia. Nie sposób nie zauważyć, że jest to szerszy problem, który nie dotyczy jedynie autora Myśli nowoczesnego Polaka. W literaturze poświęconej nacjonalizmowi kwestie […]
Fiedorczuk: Etyczne podstawy nacjonalizmu w myśli Romana Dmowskiego
Zakłamany obraz nacjonalizmu Zarówno w dyskursie publicznym, jak i naukowym panuje wiele oskarżeń – mniej lub bardziej trafnych – o korelacje nacjonalizmu z systemami totalitarnymi, takimi jak nazizm czy faszyzm[1], jak również o ubogi dorobek intelektualny owego nurtu. Dość powszechne jest postrzeganie nacjonalizmu jako „zwyrodniałej formy poczucia narodowego”[2]. Za przykład może posłużyć podręcznik Romana Tokarczyka Współczesne doktryny polityczne, gdzie nacjonalizm jest scharakteryzowany jako „zdeformowana postać patriotyzmu”, z którą wiążą się „ksenofobia i szowinizm”[3]. To stanowisko wydaje się być powszechne. W literaturze można często się spotkać […]