Autor nie ukrywa swych przekonań, choć też ich wprost nie nazywa. Z wyraźnego sceptycyzmu wobec antycyklicznych strategii polityki ekonomicznych łatwo zgadnąć liberała. W tym przypadku beznamiętne podejście do kryzysów, typowe dla monetarystów – okazuje się wyjątkowo atutem. Opis mechanizmów zachodzących przy okazji kryzysów w Argentynie, w Grecji i w Stanach Zjednoczonych, choć grzeszy może nadmierną prostotą – jest jednak dzięki temu jasną i przejrzystą prognozą tego co stanie się w najbliższych latach z Unią Europejską. Również socjologiczno-ekonomiczne podejście do religii nieco razi – ale zarazem dobrze dostosowuje się do współczesnych realiów.

Rzecz jasna streszczanie 165-stronnicowej książeczki mija się z celem, zresztą nie wszystkie jej wnioski wydają się równie celne, czy istotne dla polskiego czytelnika (jak choćby omawianie rosnącej przewagi imigrantów islamskich nad „starą” Europą). Już jednak założenie nieuchronnego marnego końca UE, być może całkiem martwej, być może ograniczonej do żałosnych resztek strefy euro i pogruchotanej gospodarki niemieckiej. Dla wszystkich wiążących wprost przyszłość Polski z przegranym projektem znanym jako „integracja europejska” to lekcja ważna, choć jeszcze ważniejsza wydaje się odpowiedź, której w książce brakuje – jaka mogłaby być alternatywa dla obecnie panującego systemu ekonomiczno-politycznego, a zwłaszcza do dominującego nastawienia samych jednostek, składających się (acz niechętnie…) na społeczeństwa świata zachodniego? Dla liberała odpowiedź na to pytanie po prostu istnieć nie może – bo albo wszystko wróci na dawne koleiny, a więc z punktu widzenia klasycznej ekonomii nie ma sensu łamać sobie głowy, albo powstanie coś zupełnie nowego, czego i tak nie umiemy sobie obecnie wyobrazić.

Tak czy siak „Postodobrobyt…” to rzecz wartościowa i przydatna, tłumacząca m.in. czemu ani liberalne, ani keynesowskie recepty nie wystarczają by pokonać obecny kryzys, a ponadto – jako prognoza, książka pozwala przynajmniej intelektualnie i mentalnie przygotować się na czekające nas dopiero perturbacje. Wnioski zaś – przyjdzie rzecz jasna czytelnikom wyciągać samemu.

Konrad Rękas

Paweł Wawrzyński Postdobrobyt. Przyczyny i skutki kryzysu Europy, Warszawa 2013 r., Wydawnictwo „VON BOROWIECKY”