W łacińskiej transkrypcji i transliteracji języka arabskiego istnieje przynajmniej 40 rozmaitych wersji nazwiska libijskiego pułkownika Muammara Kaddafiego. Poza wymienioną przeze mnie pisownią – którą będę konsekwentnie używał w dalszej części tekstu – istnieje również kilkadziesiąt innych, m.in. Muammar al.-Kaddafi, Mu’ammar al-Qaddafi, Mu’ammar al-Kazzafi, lub też Muammar Gaddafi. Nieprzypadkowo przytoczyłem niektóre z przykładów transliteracji nazwiska tego człowieka. Tak samo bowiem, jak wiele wersji jego pisowni funkcjonuje w świecie, również wielość opinii na temat przywódcy Rewolucji 1 Września, nawet poważnie zainteresowanego tematem badacza może przyprawić o zawrót głowy. Piewca panarabizmu, twórca bogactwa państwa libijskiego, godny przywódca wielkiego kraju, lecz także krwawy dyktator, władca absolutny typu sułtańskiego, bezwzględny uzurpator, który za nic miał codzienną sytuację libijskiego narodu, a nawet – sądząc po komicznych wręcz upodobaniach pułkownika, dotyczących ubioru, lub też mieszkania – dziwak. Postaram się znaleźć prawdziwą naturę pułkownika Muammara Kaddafiego, wolną zarówno od pochwalnych peanów, autorstwa zwolenników jego polityki, jak też często pochopnych oskarżeń, jakie wydają w związku z osobą al-Kaddafiego przywódcy dzisiejszych liberalnych demokracji. Postawmy więc pytanie: kim naprawdę był Muammar Kaddafi?

 

NARODZINY I MŁODOŚĆ al-KADDAFIEGO

 

 

    Dokładna data narodzin Muammara Kaddafiego nie jest znana. Najczęściej podaje się jednak datę 7 czerwca lub 13 września 1942 roku. Przyszły pułkownik urodził się w Syrcie, w rodzinie beduińskiego hodowcy wielbłądów. Ze względu na profesję ojca, rodzina – notabene uważająca się za potomków Proroka Mahometa – była dość dobrze sytuowana w strukturze społecznej Libii, będącej wówczas kolonią włoską, jednak w okresie sprawowania rządów, sam Muammar powtarzał, iż był tak biedny, że musiał spać na podłodze meczetu. Jednak już początki kariery przyszłego pułkownika przeczą rzekomemu ubóstwu w domu Kaddafich. Muammar ukończył bowiem elitarną, libijską uczelnię wojskową – Królewską Akademię Wojskową w Bengazi. Studiował też historię na Uniwersytecie Libijskim w tym samym mieście, studiów tych jednak nie ukończył. Znany polski arabista i specjalista w tematyce polityki bliskowschodniej, profesor Janusz Danecki podaje również, iż al-Kaddafi był słuchaczem jednej z elitarnych uczelni wojskowych w Wielkiej Brytanii. Na podstawie powyższych danych można więc wywnioskować fakt, iż późniejszy zaciekły przeciwnik Zachodu, jakim był Muammar Kaddafi, otrzymał solidne wykształcenie na renomowanych, zachodnich i prozachodnich uczelniach.

    Al-Kaddafi dość wcześnie zainteresował się polityką. Libia w okresie jego wczesnej młodości była typowym królestwem postkolonialnym, z monarchą Idrisem I na tronie. Rządy króla Idrisa nie cieszyły się popularnością toteż dnia 4 sierpnia 1969 roku abdykował on na rzecz swojego bratanka, Hasana as-Sanusiego. Idris miał objąć tron 2 września 1969, natomiast dzień wcześniej, podczas nieobecności króla w kraju (który udał się na leczenie do Turcji), rządy – w wyniku bezkrwawego zamachu stanu – przejęła grupa młodych oficerów, pod wodzą właśnie Muammara Kaddafiego. Oficerowie ci – tworzący quasi-polityczne ugrupowanie pod nazwą Wolnego Ruchu oficerskiego, zawiązali 1 września 1969 roku dwunastoosobowe ciało rządowe, pod nazwą Rada Dowódcza Rewolucji. Na jej czele stanął wykształcony w Stanach Zjednoczonych technik komunikacji Sulayman al-Maghribi. Już sześć dni potem, proklamowana przez Radę Dowódczą Rewolucji Libijska Republika Arabska zyskała uznanie międzynarodowe – za przykładem Stanów Zjednoczonych, jakie uznały nowy, rewolucyjny rząd już wtedy. Ta sama Rada awansowała też przywódcę Rewolucji – kapitana Muammara Kaddafiego – do stopnia pułkownika i mianowała go głównodowodzącym Sił Zbrojnych Libijskiej Republiki Arabskiej. To właśnie wtedy zaczyna się historia pułkownika Kaddafiego, jakiego poznał świat. Dla jednych dyktatora, dla innych jednego z najważniejszych przywódców świata arabskiego, słowem – człowieka, który intrygował wielu.

    Zainteresowanie wielu osób pułkownikiem Muammarem Kaddafim, było też wynikiem niecodziennego systemu, zaprowadzonego przez niego w porewolucyjnej Libii. Przede wszystkim al-Kaddafi zadeklarował zachowanie neutralności w sprawie zimnowojennego konfliktu Wschód-Zachód, wiążąc się z Ruchem Państw Niezaangażowanych. Poza tym starał się ograniczyć wpływy państw zachodnich na terenie Libii. Przykładem tego rodzaju działań jest zamknięcie amerykańskich i brytyjskich baz wojskowych oraz wydalenie ich personelu za granicę w roku 1970, czy też zakaz działania włoskich i izraelskich firm, wydany w tym samym roku. Trzy lata później stosunki Libii al-Kaddafiego z Zachodem pogorszyły się definitywnie. Stało się tak po akcji nacjonalizacyjnej przedsiębiorstw wydobycia ropy naftowej, należących do zagranicznych inwestorów. Pieniądze, pozyskane z eksportu ropy naftowej, były inwestowane w długofalowe programy społeczne, mające na celu likwidację analfabetyzmu, czy też modernizację służby zdrowia, czy też upowszechnienie systemu państwowej oświaty. W polityce zagranicznej, Libia rządzona przez Pułkownika starała się ograniczać wpływy USA i Izraela w świecie, czym zyskała sobie przychylność Bloku Wschodniego i ZSRR. Co więcej, pieniądze, uzyskiwane dzięki ropie naftowej, przekazywane były przez Libię w celu wsparcia działających w różnych zakątkach świata organizacji narodowowyzwoleńczych, takich jak Afrykański Kongres Narodowy (RPA), SWAPO (Namibia), FRELIMO (Mozambik), Front Polisario (Maroko), ETA (Hiszpania), IRA (Irlandia Północna), czy też MNLF (Filipiny). szczególnym obszarem zainteresowania Libii w polityce zagranicznej stało się zaś wspieranie finansowe i dyplomatyczne Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Miało to również wydźwięk osobisty, ponieważ pułkownik al-Kaddafi przyjaźnił się z przywódcą OWP Jaserem Arafatem. Wspieranie wymienionych, jak też i innych organizacji – które były wpisane przez Pentagon, czy ONZ na listę organizacji terrorystycznych – spowodowało, że wiele państw oskarżało Libię al-Kaddafiego o finansowanie międzynarodowego terroryzmu.

DŻAMAHIRIJJA I ZIELONA KSIĄŻECZKA

 

 

    Ideologia, która determinowała politykę i kształt państwa, jakim -faktycznie, choć nieformalnie – kierował Muammar Kaddafi, była ciekawym i niecodziennym zlepkiem wielu innych teorii na temat ustroju i państwowości. Młodzi oficerowie pod przywództwem al-Kaddafiego zafascynowani byli naseryzmem – teorią systemu państwowego, ukutą przez wieloletniego prezydenta Egiptu Gamala Abd el-Nasera. Naseryzm dążył do zjednoczenia wszystkich państw arabskich od Maroka po Irak (panarabizm), łącząc to z hasłami niezaangażowania oraz socjalizmu. Przy czym, jeżeli chodzi o to ostatnie pojęcie, nie miał na myśli realnego socjalizmu typu radzieckiego, tylko zupełnie inny twór, charakterystyczny dla państw regionu, zwany „arabskim socjalizmem”.

    Na podobnych zasadach zorganizowana była ideologia, głoszona przez Muammara Kaddafiego. Przy czym do wymienionych wcześniej zasad Pułkownik dokooptowywał wierność zasadom islamu – prawo zawierało elementy szarijatu (na przykład złapanym na gorącym uczynku złodziejom obcinano prawe dłonie). Mimo wszystko jednak, Libia pod rządami al-Kaddafiego gwarantowała równouprawnienie kobiet.

    Swoją ideologię – zwaną przez siebie Trzecią Teorią Powszechną – al-Kaddafi przedstawił w opublikowanym w roku 1975 dziele własnego autorstwa pod tytułem „Zielona książka”. Składa się ona z kilku części. Właśnie w tym dziele al-Kaddafi postuluje stworzenie świeckiego państwa islamskiego i odrzucenie liberalnej demokracji na rzecz „bezpośredniej demokracji komitetów ludowych”.

    Dwa lata po opublikowaniu „Zielonej książki” al-Kaddafi idzie jeszcze dalej i zaczyna wprowadzać swoje teorie w czyn. W roku 1977 powstaje Wielka Arabska Libijska Dżamhirijja Ludowo-Socjalistyczna. Zwłaszcza ten drugi termin brzmi dla przeciętnego obywatela z kręgu poza arabskiego obco. Termin „dżamhirijja” oznacza po arabsku „państwo ludu”, czyli kraj, w jakim zaprowadzono już „socjalizm arabski”. Termin ten pozostaje obowiązujący aż do połowy 2011 roku, czyli do momentu zgładzenia Pułkownika w wyniku wybuchłej w tym samym roku rewolucji. Również polityka Libii, determinowana przez teorie z „Zielonej książki” w sensie długofalowym nie uległa zmianie.

WSZYSTKIE DZIWACTWA PUŁKOWNIKA, CZYLI OPOWIEŚĆ O OSOBOWOŚCI

 

 

    Zarówno nietuzinkowa postać, jak też bardzo często niezrozumiała polityka pułkownika Muammara Kaddafiego sprawiły, że w świecie zyskał on miano nieobliczalnego szaleńca. Istotnie, zachowania Pułkownika mało miały z protokołu dyplomatycznego, były zaś bardziej charakterystyczne dla arabskiego władcy absolutnego o wręcz sułtańskim typie.

    Po pierwsze al-Kaddafi, walcząc z wpływami Zachodu w Libii postanowił, iż zaprzestanie noszenia garniturów w typie europejskim na rzecz oryginalnej, berberskiej galabbiji, do której zakładał typową libijską czapkę. Również kwestie mieszkania rozwiązywał al-Kaddafi w bardzo nietypowy sposób. Otóż podczas wyjazdów zagranicznych – poczynając od końca lat siedemdziesiątych – nigdy nie kwaterował w hotelach, lecz zawsze w berberskim namiocie, który rozkładany był w asyście libijskich służb specjalnych. Wprawiało to w zakłopotanie pracowników służb dyplomatycznych innych państw.

    Teraz nieco o stosunkach, jakie łączyły al-Kaddafiego z innymi, światowymi przywódcami. Tak, jak napisano już wcześniej, al-Kaddafi, tak jak pozostali Młodzi Oficerowie, wielką estymą darzył egipskiego prezydenta Nasera, który był jednym z jego politycznych mistrzów. Tak samo Pułkownik szanował jugosłowiańskiego marszałka Josipa Broz-Tito, który był przecież jednym z najważniejszych przywódców i współzałożycieli Ruchu Państw Niezaangażowanych. Jednak w wymienionych powyżej przypadkach szacunek, okazywany wyżej wymienionym przywódcom, miał charakter jednostronny, na linii uczeń-mistrz. O wiele ciekawsze stosunki łączyły al-Kaddafiego z przywódcami, takimi jak szef Organizacji Wyzwolenia Palestyny Jaser Arafat, czy też prezydent Rumunii Nicolae Ceausescu. Jak podaje w swej książce „Czerwone horyzonty” generał Mihai Ion Pacepa – jedyny dwugwiazdkowy generał Układu Warszawskiego, który kiedykolwiek zdecydował się na ucieczkę na Zachód – spotkania Pułkownika z Ceausescu miały iście bizantyjski charakter. Najważniejszą ich cechą było jednak to, iż na życzenie al-Kaddafiego obaj przywódcy mówili o sobie „Brat Nicolae” i „Brat Muammar” – rzecz bez precedensu w historii oficjalnych, międzynarodowych kontaktów między przywódcami. Podobne stosunki łączyły Pułkownika zwłaszcza z Arafatem, jak też wieloletnim premierem Włoch Silvio Berlusconim. Wedle popularnych pogłosek, al-Kaddafi miał nawet podarować Berlusconiemu na własny użytek willę w Trypolisie. Inną niepotwierdzoną informacją jest domniemanie, jakoby Libia al-Kaddafiego miała finansować kampanię prezydencką Nicolasa Sarkozy’ego.

    Na koniec opowieści o osobowości al-Kaddafiego jeszcze jedna informacja. Muammar Kaddafi, sam będąc pułkownikiem, był równocześnie głównodowodzącym libijskiej armii. Co ciekawe jego stopień był stopniem najwyższym w libijskich wojskach. Dlatego zaszła tam sytuacja bez precedensu. Armia libijska była jedyną formacją zbrojną świata, w której nie było stopni generalskich. Zmienna i dziwaczna natura al-Kaddafiego dała po raz kolejny o sobie znać.

ZAKOŃCZENIE

    Na początku tej pracy nieprzypadkowo odniosłem się do mnogości wersji łacińskiej transkrypcji i transliteracji nazwiska pułkownika Muammara Kaddafiego. Tak samo bowiem, jak wiele jest wersji pisowni jego nazwiska, tak samo funkcjonuje wiele opinii o nim. Jednak podczas gdy o ustroju i charakterze kierowanego przezeń państwa powiedziano już dużo, tak postać samego Pułkownika jest nadal spowita gęstwiną niedopowiedzeń. Część anegdot na jego temat, oraz najważniejsze zdarzenia z jego życia, oraz zarys myśli politycznej al-Kaddafiego zostały przytoczone powyżej. Pozostaje mieć nadzieję, iż zachęci to czytelnika do dalszego poznawania życia tak fascynującej i wieloznacznej, choć pod względem moralnym niekoniecznie wzorowej postaci, jaką był pułkownik Muammar Kaddafi.

Andrzej Połosak

BIBLIOGRAFIA

 

 

 

1. Jerzy Zdanowski, „Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku”, Ossolineum, Wrocław 2010.
2. Alexandre Najjar, „Kaddafi. Anatomia tyrana”, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2012.
3. Mihai Ion Pacepa, „Czerwone horyzonty”, wyd. „Litera” 1990.
4. „Zielona książka” – cytaty znalezione „cudem” w Internecie.

 

 

 

 

 

    W łacińskiej transkrypcji i transliteracji języka arabskiego istnieje przynajmniej 40 rozmaitych wersji nazwiska libijskiego pułkownika Muammara Kaddafiego. Poza wymienioną przeze mnie pisownią – którą będę konsekwentnie używał w dalszej części tekstu – istnieje również kilkadziesiąt innych, m.in. Mu’ammar al-Qaddafi, Mu’ammar al-Kazzafi, lub też Muammar Gaddafi. Nieprzypadkowo przytoczyłem niektóre z przykładów transliteracji nazwiska tego człowieka. Tak samo bowiem, jak wiele wersji jego pisowni funkcjonuje w świecie, również wielość opinii na temat przywódcy Rewolucji 1 Września, nawet poważnie zainteresowanego tematem badacza może przyprawić o zawrót głowy. Piewca panarabizmu, twórca bogactwa państwa libijskiego, godny przywódca wielkiego kraju, lecz także krwawy dyktator, władca absolutny typu sułtańskiego, bezwzględny uzurpator, który za nic miał codzienną sytuację libijskiego narodu, a nawet – sądząc po komicznych wręcz upodobaniach pułkownika, dotyczących ubioru, lub też mieszkania – dziwak. Postaram się znaleźć prawdziwą naturę pułkownika Muammara Kaddafiego, wolną zarówno od pochwalnych peanów, autorstwa zwolenników jego polityki, jak też często pochopnych oskarżeń, jakie wydają w związku z osobą al-Kaddafiego przywódcy dzisiejszych liberalnych demokracji. Postawmy więc pytanie: kim naprawdę był Muammar Kaddafi?

 

NARODZINY I MŁODOŚĆ al-KADDAFIEGO

 

 

 

    Dokładna data narodzin Muammara Kaddafiego nie jest znana. Najczęściej podaje się jednak datę 7 czerwca lub 13 września 1942 roku. Przyszły pułkownik urodził się w Syrcie, w rodzinie beduińskiego hodowcy wielbłądów. Ze względu na profesję ojca, rodzina – notabene uważająca się za potomków Proroka Mahometa – była dość dobrze sytuowana w strukturze społecznej Libii, będącej wówczas kolonią włoską, jednak w okresie sprawowania rządów, sam Muammar powtarzał, iż był tak biedny, że musiał spać na podłodze meczetu. Jednak już początki kariery przyszłego pułkownika przeczą rzekomemu ubóstwu w domu Kaddafich. Muammar ukończył bowiem elitarną, libijską uczelnię wojskową – Królewską Akademię Wojskową w Bengazi. Studiował też historię na Uniwersytecie Libijskim w tym samym mieście, studiów tych jednak nie ukończył. Znany polski arabista i specjalista w tematyce polityki bliskowschodniej, profesor Janusz Danecki podaje również, iż al-Kaddafi był słuchaczem jednej z elitarnych uczelni wojskowych w Wielkiej Brytanii. Na podstawie powyższych danych można więc wywnioskować fakt, iż późniejszy zaciekły przeciwnik Zachodu, jakim był Muammar Kaddafi, otrzymał solidne wykształcenie na renomowanych, zachodnich i prozachodnich uczelniach.

    Al-Kaddafi dość wcześnie zainteresował się polityką. Libia w okresie jego wczesnej młodości była typowym królestwem postkolonialnym, z monarchą Idrisem I na tronie. Rządy króla Idrisa nie cieszyły się popularnością toteż dnia 4 sierpnia 1969 roku abdykował on na rzecz swojego bratanka, Hasana as-Sanusiego. Idris miał objąć tron 2 września 1969, natomiast dzień wcześniej, podczas nieobecności króla w kraju (który udał się na leczenie do Turcji), rządy – w wyniku bezkrwawego zamachu stanu – przejęła grupa młodych oficerów, pod wodzą właśnie Muammara Kaddafiego. Oficerowie ci – tworzący quasi-polityczne ugrupowanie pod nazwą Wolnego Ruchu oficerskiego, zawiązali 1 września 1969 roku dwunastoosobowe ciało rządowe, pod nazwą Rada Dowódcza Rewolucji. Na jej czele stanął wykształcony w Stanach Zjednoczonych technik komunikacji Sulayman al-Maghribi. Już sześć dni potem, proklamowana przez Radę Dowódczą Rewolucji Libijska Republika Arabska zyskała uznanie międzynarodowe – za przykładem Stanów Zjednoczonych, jakie uznały nowy, rewolucyjny rząd już wtedy. Ta sama Rada awansowała też przywódcę Rewolucji – kapitana Muammara Kaddafiego – do stopnia pułkownika i mianowała go głównodowodzącym Sił Zbrojnych Libijskiej Republiki Arabskiej. To właśnie wtedy zaczyna się historia pułkownika Kaddafiego, jakiego poznał świat. Dla jednych dyktatora, dla innych jednego z najważniejszych przywódców świata arabskiego, słowem – człowieka, który intrygował wielu.

    Zainteresowanie wielu osób pułkownikiem Muammarem Kaddafim, było też wynikiem niecodziennego systemu, zaprowadzonego przez niego w porewolucyjnej Libii. Przede wszystkim al-Kaddafi zadeklarował zachowanie neutralności w sprawie zimnowojennego konfliktu Wschód-Zachód, wiążąc się z Ruchem Państw Niezaangażowanych. Poza tym starał się ograniczyć wpływy państw zachodnich na terenie Libii. Przykładem tego rodzaju działań jest zamknięcie amerykańskich i brytyjskich baz wojskowych oraz wydalenie ich personelu za granicę w roku 1970, czy też zakaz działania włoskich i izraelskich firm, wydany w tym samym roku. Trzy lata później stosunki Libii al-Kaddafiego z Zachodem pogorszyły się definitywnie. Stało się tak po akcji nacjonalizacyjnej przedsiębiorstw wydobycia ropy naftowej, należących do zagranicznych inwestorów. Pieniądze, pozyskane z eksportu ropy naftowej, były inwestowane w długofalowe programy społeczne, mające na celu likwidację analfabetyzmu, czy też modernizację służby zdrowia, czy też upowszechnienie systemu państwowej oświaty. W polityce zagranicznej, Libia rządzona przez Pułkownika starała się ograniczać wpływy USA i Izraela w świecie, czym zyskała sobie przychylność Bloku Wschodniego i ZSRR. Co więcej, pieniądze, uzyskiwane dzięki ropie naftowej, przekazywane były przez Libię w celu wsparcia działających w różnych zakątkach świata organizacji narodowowyzwoleńczych, takich jak Afrykański Kongres Narodowy (RPA), SWAPO (Namibia), FRELIMO (Mozambik), Front Polisario (Maroko), ETA (Hiszpania), IRA (Irlandia Północna), czy też MNLF (Filipiny). szczególnym obszarem zainteresowania Libii w polityce zagranicznej stało się zaś wspieranie finansowe i dyplomatyczne Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Miało to również wydźwięk osobisty, ponieważ pułkownik al-Kaddafi przyjaźnił się z przywódcą OWP Jaserem Arafatem. Wspieranie wymienionych, jak też i innych organizacji – które były wpisane przez Pentagon, czy ONZ na listę organizacji terrorystycznych – spowodowało, że wiele państw oskarżało Libię al-Kaddafiego o finansowanie międzynarodowego terroryzmu.

DŻAMAHIRIJJA I ZIELONA KSIĄŻECZKA

 

 

 

    Ideologia, która determinowała politykę i kształt państwa, jakim -faktycznie, choć nieformalnie – kierował Muammar Kaddafi, była ciekawym i niecodziennym zlepkiem wielu innych teorii na temat ustroju i państwowości. Młodzi oficerowie pod przywództwem al-Kaddafiego zafascynowani byli naseryzmem – teorią systemu państwowego, ukutą przez wieloletniego prezydenta Egiptu Gamala Abd el-Nasera. Naseryzm dążył do zjednoczenia wszystkich państw arabskich od Maroka po Irak (panarabizm), łącząc to z hasłami niezaangażowania oraz socjalizmu. Przy czym, jeżeli chodzi o to ostatnie pojęcie, nie miał na myśli realnego socjalizmu typu radzieckiego, tylko zupełnie inny twór, charakterystyczny dla państw regionu, zwany „arabskim socjalizmem”.

    Na podobnych zasadach zorganizowana była ideologia, głoszona przez Muammara Kaddafiego. Przy czym do wymienionych wcześniej zasad Pułkownik dokooptowywał wierność zasadom islamu – prawo zawierało elementy szarijatu (na przykład złapanym na gorącym uczynku złodziejom obcinano prawe dłonie). Mimo wszystko jednak, Libia pod rządami al-Kaddafiego gwarantowała równouprawnienie kobiet.

    Swoją ideologię – zwaną przez siebie Trzecią Teorią Powszechną – al-Kaddafi przedstawił w opublikowanym w roku 1975 dziele własnego autorstwa pod tytułem „Zielona książka”. Składa się ona z kilku części. Właśnie w tym dziele al-Kaddafi postuluje stworzenie świeckiego państwa islamskiego i odrzucenie liberalnej demokracji na rzecz „bezpośredniej demokracji komitetów ludowych”.

    Dwa lata po opublikowaniu „Zielonej książki” al-Kaddafi idzie jeszcze dalej i zaczyna wprowadzać swoje teorie w czyn. W roku 1977 powstaje Wielka Arabska Libijska Dżamhirijja Ludowo-Socjalistyczna. Zwłaszcza ten drugi termin brzmi dla przeciętnego obywatela z kręgu poza arabskiego obco. Termin „dżamhirijja” oznacza po arabsku „państwo ludu”, czyli kraj, w jakim zaprowadzono już „socjalizm arabski”. Termin ten pozostaje obowiązujący aż do połowy 2011 roku, czyli do momentu zgładzenia Pułkownika w wyniku wybuchłej w tym samym roku rewolucji. Również polityka Libii, determinowana przez teorie z „Zielonej książki” w sensie długofalowym nie uległa zmianie.

WSZYSTKIE DZIWACTWA PUŁKOWNIKA, CZYLI OPOWIEŚĆ O OSOBOWOŚCI

 

 

 

    Zarówno nietuzinkowa postać, jak też bardzo często niezrozumiała polityka pułkownika Muammara Kaddafiego sprawiły, że w świecie zyskał on miano nieobliczalnego szaleńca. Istotnie, zachowania Pułkownika mało miały z protokołu dyplomatycznego, były zaś bardziej charakterystyczne dla arabskiego władcy absolutnego o wręcz sułtańskim typie.

    Po pierwsze al-Kaddafi, walcząc z wpływami Zachodu w Libii postanowił, iż zaprzestanie noszenia garniturów w typie europejskim na rzecz oryginalnej, berberskiej galabbiji, do której zakładał typową libijską czapkę. Również kwestie mieszkania rozwiązywał al-Kaddafi w bardzo nietypowy sposób. Otóż podczas wyjazdów zagranicznych – poczynając od końca lat siedemdziesiątych – nigdy nie kwaterował w hotelach, lecz zawsze w berberskim namiocie, który rozkładany był w asyście libijskich służb specjalnych. Wprawiało to w zakłopotanie pracowników służb dyplomatycznych innych państw.

    Teraz nieco o stosunkach, jakie łączyły al-Kaddafiego z innymi, światowymi przywódcami. Tak, jak napisano już wcześniej, al-Kaddafi, tak jak pozostali Młodzi Oficerowie, wielką estymą darzył egipskiego prezydenta Nasera, który był jednym z jego politycznych mistrzów. Tak samo Pułkownik szanował jugosłowiańskiego marszałka Josipa Broz-Tito, który był przecież jednym z najważniejszych przywódców i współzałożycieli Ruchu Państw Niezaangażowanych. Jednak w wymienionych powyżej przypadkach szacunek, okazywany wyżej wymienionym przywódcom, miał charakter jednostronny, na linii uczeń-mistrz. O wiele ciekawsze stosunki łączyły al-Kaddafiego z przywódcami, takimi jak szef Organizacji Wyzwolenia Palestyny Jaser Arafat, czy też prezydent Rumunii Nicolae Ceausescu. Jak podaje w swej książce „Czerwone horyzonty” generał Mihai Ion Pacepa – jedyny dwugwiazdkowy generał Układu Warszawskiego, który kiedykolwiek zdecydował się na ucieczkę na Zachód – spotkania Pułkownika z Ceausescu miały iście bizantyjski charakter. Najważniejszą ich cechą było jednak to, iż na życzenie al-Kaddafiego obaj przywódcy mówili o sobie „Brat Nicolae” i „Brat Muammar” – rzecz bez precedensu w historii oficjalnych, międzynarodowych kontaktów między przywódcami. Podobne stosunki łączyły Pułkownika zwłaszcza z Arafatem, jak też wieloletnim premierem Włoch Silvio Berlusconim. Wedle popularnych pogłosek, al-Kaddafi miał nawet podarować Berlusconiemu na własny użytek willę w Trypolisie. Inną niepotwierdzoną informacją jest domniemanie, jakoby Libia al-Kaddafiego miała finansować kampanię prezydencką Nicolasa Sarkozy’ego.

    Na koniec opowieści o osobowości al-Kaddafiego jeszcze jedna informacja. Muammar Kaddafi, sam będąc pułkownikiem, był równocześnie głównodowodzącym libijskiej armii. Co ciekawe jego stopień był stopniem najwyższym w libijskich wojskach. Dlatego zaszła tam sytuacja bez precedensu. Armia libijska była jedyną formacją zbrojną świata, w której nie było stopni generalskich. Zmienna i dziwaczna natura al-Kaddafiego dała po raz kolejny o sobie znać.

ZAKOŃCZENIE

 

 

 

    Na początku tej pracy nieprzypadkowo odniosłem się do mnogości wersji łacińskiej transkrypcji i transliteracji nazwiska pułkownika Muammara Kaddafiego. Tak samo bowiem, jak wiele jest wersji pisowni jego nazwiska, tak samo funkcjonuje wiele opinii o nim. Jednak podczas gdy o ustroju i charakterze kierowanego przezeń państwa powiedziano już dużo, tak postać samego Pułkownika jest nadal spowita gęstwiną niedopowiedzeń. Część anegdot na jego temat, oraz najważniejsze zdarzenia z jego życia, oraz zarys myśli politycznej al-Kaddafiego zostały przytoczone powyżej. Pozostaje mieć nadzieję, iż zachęci to czytelnika do dalszego poznawania życia tak fascynującej i wieloznacznej, choć pod względem moralnym niekoniecznie wzorowej postaci, jaką był pułkownik Muammar Kaddafi.

Andrzej Połosak

BIBLIOGRAFIA

 

 

 

1. Jerzy Zdanowski, „Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku”, Ossolineum, Wrocław 2010.
2. Alexandre Najjar, „Kaddafi. Anatomia tyrana”, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2012.
3. Mihai Ion Pacepa, „Czerwone horyzonty”, wyd. „Litera” 1990.
4. „Zielona książka” – cytaty znalezione „cudem” w Internecie.