Polaków wyjątkowo łatwo jest też podburzać przeciw wszelkim formom bezemocjonalnego stosunku do historii i polityki. Związek Sowiecki zawarł pakt z Niemcami, bo było to w jego interesie. – „Nie wolno tak pisać, to była bezprzykładna zbrodnia, hańba, krwawiąca rana!„. Polityka II RP miała wpływ na rozpoczęcie wojny właśnie w 1939 r. od ataku na nasz kraj. – „Obrzydliwe zwalanie winy na ofiarę, byliśmy niewinnym obiektem napaści, zdrada!„. I tak dalej. Skoro Polakom nie pozwala się niczego zrozumieć z historii – to jak mają rozumieć współczesną politykę i spodziewać się jakiejkolwiek przyszłości?

Ciężko też jest łatwo emocjonalnym Polakom rozdzielać kilka kwestii, które w krytycznie i rzeczowo należałoby analizować łącznie:

• Czy pakt Ribbentrop-Mołotow był niekorzystny dla Polski?

Oczywiście, że był.

• Czy umowa ta była czymś tak niespotykanym w stosunkach międzynarodowych, by diabolizować ją po dziś dzień?

Nie, stosunki międzynarodowe są realizowane w taki właśnie sposób, tak w przeszłości, jak i współcześnie

• Czy Polska miała możliwość wcześniej uregulować swoje stosunki albo z III Rzeszą, albo ze Związkiem Sowieckim tak, by uniknąć niekorzystnych skutków porozumienia tych państw?

Tak, miała.

• Czy skorzystała z którejś z tych możliwości?

NIE.

Ot i cała nauka z 23. sierpnia. Nie tygrysy są „winne„, że zeżarły myśliwego, który polazł do lasu bez broni i amunicji. I nie one „zawinią„, gdy jego wnuk uprze się powtórzyć ten sam wyczyn…

Z polskiego punktu widzenia wydarzenia sprzed 80 lat stanowią tylko jedno z wielu zignorowanych uświadomień jak zorganizowany jest świat. Jest pomnikiem nie jakiejś szczególnej diaboliczności czy choćby nawet zaborczości potęg światowych (ta bowiem jest czynnikiem stałym historii i polityki i żadnych dodatkowych upamiętnień nie potrzebuje, by być oczywistością). Nie, 23 sierpnia to czarna karta w historii Polski nie ze względu na działania naszych sąsiadów, ale ze względu na tradycyjny i zwyczajowy brak działań polskich, na polską bierność dyplomatyczną, na ślepotę geopolityczną, na tromtadrację, chciejstwo i hurraprzecenianie swego znaczenia, posiadanych sojuszy z odległymi, zachodnimi potęgami. Słowem – ze względu na polską głupotę. Bo dla Polaków pakt Ribbentrop-Mołotow, do którego ze wszelką cenę można i należało było nie dopuścić – to przede wszystkim kolejna stronnica dziejów głupoty w Polsce.

Pakt Ribbentrop – Mołotow jako skutek błędów polskich

My jednak nie chcemy widzieć własnych błędów, bo przecież wszelkie nieszczęścia zawsze spotykały nas tylko i wyłącznie z winy obcej, my bez grzechu, choć i myślą nie skalani. 23 sierpnia ma więc być tylko kolejną okazją do pokłócenia się z Rosją. Ku widocznemu niezadowolenia nadwiślańskich macherów – dzisiejsza historiografia rosyjska stosunkowo rzadko dyskutuje z polską polityką historyczną, bo też i w ogóle styczność nauki i propagandy bywa przecież raczej okazjonalna. Oczywiście też jednak, ta niewielka część Rosjan, która wciąż jeszcze zwraca na nas uwagę – niekiedy również lubi się drażnić z Polakami przypominając nam relatywnie bliskie relacje II RP i III Rzeszy, a nawet sugerując, że były one (a w każdym razie mogły być) jeszcze bliższymi. Strasznie to niektórych u nas oburza, a tymczasem jest poniekąd… komplementem, w dodatku niezasłużonym, acz nie nowym…

Faktem jest bowiem, że to polityka ministra Becka doby Kłajpedy, Monachium i później sprawiła, iż cała Europa była absolutnie pewna posiadania przez Polskę jakiegoś tajnego paktu z Niemcami. Wydawało się bowiem niemożliwe, by szef dyplomacji z ambicjami był po prostu tak ślepy i nierozumiejący prostych konsekwencji własnych deklaracji, działań i – zwłaszcza – zaniechań. Część historyków rosyjskich (jasne, pewnie część w złej woli) nadal więc szuka takiego paktu Beck-Ribbentrop. Są zatem ostatnimi, którzy mają jeszcze o polskim ministrze jakieś resztki tak dobrego zdania…

Niestety jednak, polityka zagraniczna II RP, zwłaszcza po śmierci marszałka Piłsudskiego – była najgorszą z możliwych, czego skutki ponosimy poniekąd po dziś dzień, co jednak rozumieć należy inaczej niż się to zdarza współczesnym reżyserom oficjalnie podsuwanych historii alternatywnych. Po prostu – jasny i prosty interes Polski sprowadzał się w latach 30-tych do jak najpóźniejszego włączenia się do coraz bardziej nieuchronnego dokończenia wojny światowej. Oczywistą potrzebą polską było więc bezwzględne kierowanie się tylko ekonomią krwi, unikanie strat i zniszczeń, kierowanie zagrożeń w stronę innych, niewystępowanie nigdy bez odpowiedniego wsparcia i zaplecza, unikanie sojuszy egzotycznych, budowanie siły własnej i rozumienie konieczności lawirowania między potężniejszymi sąsiadami – a w razie potrzeby i dla optymalizacji wyniku oparcie o jednego z nich w odpowiednim momencie gwarantującym maksymalizację zysków.

Gdyby nawet część z tego udało się zrealizować – być może życia nie straciłoby tyle milionów Polaków, nie trzeba by było zaczynać w 1944/45 niemal od zera (czy mniej niż zera na wielu płaszczyznach), uratować udałoby nam się więcej naszego historycznego terytorium bez wyrzekania się nowych nabytków, uniknęlibyśmy też, a przynajmniej zminimalizowali skutki wiele negatywnych eksperymentów, także politycznych, dokonywanych na narodzie polskim. Wymagało to jednak rozsądku i zimnego osądu, a także dużej dozy elastyczności, czyli cech, których tradycyjnie brakuje rządzącym naszym krajem. Zamiast tego jednak wolimy rozwodzić się nad „podłością Stalina” albo wypominać Rosjanom, że Związek Sowiecki umiał o dwa lata odwlec moment konfrontacji z Niemcami – faktycznie, polskim kosztem. Pytanie jednak brzmi: czemu my nie potrafiliśmy tego samego, skoro to nam czas był jeszcze bardziej potrzebny by przeżyć?

Ponieważ jednak nie chcieliśmy i nie chcemy uczyć się od Stalina, bez wątpienia najskuteczniejszego gracza tamtej epoki – to wspomnijmy chociaż, że w tamtej wojnie stronę skutecznie zmieniała choćby taka Rumunia, Francja miała efektywną reprezentację polityczną po obu stronach konfliktu i tylko my tkwiliśmy w nim od pierwszego do ostatniego dnia, ponosząc szczególne straty i ofiary, w jakiejś naiwnej wierze, że zostanie to nagrodzone i że niczym w olimpiadzie, liczy się udział, a nie wynik. To dodatkowo uwypukla wymiar naszej ówczesnej klęski, klęski dyplomatycznej i geopolitycznej, zawinionej przez nas, bo tylko my sami mamy obowiązek troszczyć się o Polskę.

Z Bałtami – czyli płacz po Hitlerze

Zamiast jednak zdobyć się na dojrzałą refleksję historyczną – III RP uparła się upamiętniać rocznicę paktu Ribbentrop-Mołotow wspólnie z władzami Litwy, Łotwy i Estonii, co samo w sobie stanowi kuriozum. Przede wszystkim ze względu na udział nacjonalistów litewskich, będących w istocie historycznymi beneficjentami i uczestnikami rozbioru Polski dokonanego w następstwie niemiecko-sowieckiego porozumienia. Auksztocka mitologia antypaktowa jest utrwalona jeszcze od niesławnej pamięci Sąjūdisu, od kolejnego pobudzenia tamtejszego szowinizmu pod koniec lat 80-tych, co jest przykładem niebywałego nachalstwa wobec trwającej wszak nieprzerwanie po dziś dzień – a wcześniej pod osłoną sowiecką, nazistowską i znów sowiecką – okupacji polskiego Wilna.

Po drugie, występując wspólnie z Bałtami i Estończykami – Polska znów sama klasyfikuje się po stronie wojennych sojuszników III Rzeszy, co nijak nie odpowiada ani naszej rzeczywistej pozycji w latach 1939-45, ani nie służy współczesnym interesom naszego państwa w relacjach międzynarodowych. Nie można zapominać, że pierwszym objawem sprzeciwu Łotyszy i Auksztotów wobec wspominanego dziś paktu – było ich masowe wstępowanie do Waffen-SS, Strzelców Ponarskich i innych kolaboranckich formacji odpowiedzialnych następnie za zbrodnie na narodzie polskim. Narody te nie tyle więc protestowały i protestują przeciw paktowi Stalina i Hitlera – co czynnie opowiedziały się za tym drugim, stając po stronie wrogów Polski.

I wreszcie aspekt trzeci, współczesny. Wspomina się dziś także tak zwany Bałtycki Łańcuch, pokazówkę zorganizowaną przed 30 laty, a stanowiącą element wyrywania krajów bałtyckich z Bloku Wschodniego. Rzewnie przypomina się, że w tamtej manifestacji miało uczestniczyć nawet 2 miliony ludzi z tych mikrokraików. Czemu jednak nie dopowiada się co stało się z nim po skonsumowaniu ich transformacji, nie mniej dotkliwej niż polska?

Oto po 30 latach w każdym z tych państw zostało blisko połowy ludności z 1989 r., około 3 miliony wyjechały za chlebem. Wraz z utratą własnych walut pobyto się i gospodarek, w okresie sowieckim dofinansowywanych ponad średnią związkową. Niepodległość okazała się dla Litwy, Łotwy i Estonii demograficzną i ekonomiczną katastrofą. Tak, w takich obchodach, przypominających jaką tragedią okazały się dla naszych oszukanych narodów ostatnie trzy dekady – moglibyśmy nawet wziąć udział. Takiego wspomnienia dziś jednak z pewnością zabraknie. Zamiast niego będzie rozlegał się płacz: „Czemuż nie zginęliśmy wszyscy razem walcząc o wielką, aryjską Europę pod wodzą niemieckiego Führera, bez tych okropnych paktów z komunistami?!”.

Bo taki właśnie wymiar nadano publicznemu przeinaczaniu dzisiejszej rocznicy.

Konrad Rękas